Ułożenie łożyska
Wielu ludzi nie zdaje sobie sprawy, jakie doniosłe znaczenie w rozwoju dziecka ma łożysko. Od sposobu ułożenia łożyska zależy też, czy poród odbędzie się siłami natury, czy konieczne będzie cesarskie cięcie. Przeciwwskazaniem do porodu w domu jest między innymi tzw. łożysko przodujące. Czym jest łożysko? Jakie funkcje pełni i jakim podlega procesom?
1. Funkcje łożyska
Łożysko (łac. placenta) to narząd płodowy, który tworzy się poprzez zagłębienie się kosmków kosmówki w ścianie macicy i połączenie się z błoną ściany macicy. Kosmówka jest zewnętrzną błoną płodową. Łożysko powstaje nie tylko z tkanki błony śluzowej macicy, ale też z zewnętrznej warstwy komórek otaczających zarodek. Dzięki łożysku krew matki i dziecka nie miesza się, ale do krwi maluszka poprzez łożysko i pępowinę mogą przedostać się niektóre substancje, np. składniki odżywcze, przeciwciała i witaminy, ale też niektóre składniki leków albo wirusy. Proces tworzenia się łożyska rozpoczyna się w pierwszym miesiącu ciąży, a w czwartym miesiącu łożysko jest już całkowicie ukształtowane. Łożysko to „radiostacja”, dzięki której matka i płód mogą być w stałym kontakcie. Łożysko zazwyczaj wyścieła tylną lub przednią ścianę górnej części macicy. Popłodem określa się łożysko wraz z pępowiną i błonami płodowymi. Jakie ważne funkcje spełnia łożysko?
- Dzięki łożysku dziecko otrzymuje składniki odżywcze (pokarm) i tlen, a oddaje zbędne produkty przemiany materii i dwutlenek węgla.
- W łożysku na zasadzie osmozy następuje wymiana gazowa oraz usuwanie mocznika z płodu.
- Łożysko stanowi osłonę mechaniczną zarodka i membranę filtracyjną.
- Łożysko produkuje hormony niezbędne do utrzymania ciąży, np. gonadotropinę kosmówkową, laktogen łożyskowy, progesteron i estrogeny oraz relaksynę.
- Łożysko to naturalna bariera immunologiczna, poprzez którą organizm matki nie „czyta” antygenów organizmu płodu jako „intruza”.
Mimo iż przez łożysko przedostają się do organizmu płodu składniki niezbędne zarodkowi do rozwoju i życia, to także przenikają substancje szkodliwe, np. alkohol, toksyny zawarte w tytoniu, narkotyki, leki, jak również wirusy – wirus cytomegalii, różyczki i toksoplazmozy. Z tego też względu kobiety w ciąży powinny uważać na swoje zdrowie oraz prowadzić zdrowy tryb życia.
2. Nieprawidłowe ułożenie łożyska
Łożysko fizjologicznie powinno powstawać w górnej części macicy. Czasami jednak zdarza się tak, że łożysko wykształca się w dolnym odcinku macicy, pokrywając częściowo lub całkowicie wewnętrzne ujście szyjki macicy. Takie ułożenie łożyska określa się mianem łożyska przodującego. Jeżeli pierwsze badanie USG wskaże na łożysko przodujące, nie trzeba martwić się na zapas, gdyż czasami w trakcie ciąży samoistnie przesuwa się ku górze. Jeśli się tak nie stanie, kobietę czeka poród poprzez cesarskie cięcie. Kobiety z łożyskiem przodującym muszą unikać wysiłku fizycznego i seksu w czasie ciąży oraz jak najwięcej wypoczywać. Czasami ze względu na krwawienie konieczna jest hospitalizacja ciężarnej przez cały okres trwania ciąży.
Jakie inne patologie medyczne mogą wiązać się z łożyskiem? Przedwczesne odklejenie się łożyska i przedwczesne starzenie się łożyska. Objawy przedwczesnego odklejenia się łożyska, to m.in.: jasnoczerwona krew, bóle brzucha, zawroty głowy, osłabienie lub zanik ruchów dziecka. Najczęściej łożysko odkleja się w drugim bądź trzecim trymestrze. Stan ten jest bardzo niekorzystny dla dziecka i zazwyczaj kobieta musi leżeć w szpitalu. Łożysko też podlega naturalnemu procesowi starzenia – zarastają naczynia łożyskowe, w kosmkach odkłada się wapń, a całe łożysko ulega zwłóknieniu i stłuszczeniu. Taki stan rzeczy upośledza wydolność funkcjonalną łożyska, płód otrzymuje mniej tlenu i składników odżywczych, co zaburza jego prawidłowy rozwój. Przedwczesne starzenie się łożyska może wiązać się z faktem picia alkoholu lub palenia papierosów przez ciężarną.