Hormony w ciąży: które z nich są kluczowe?

Kiedy dojdzie do zapłodnienia, w organizmie kobiety następuje szereg istotnych zmian. Inny jest wygląd ciała kobiety, ale też zmienne może być jej zachowanie (wahania nastrojów).

Na zmiany te wpływ ma poziom hormonów w ciąży. Przyjrzyjmy się im bliżej.

Przez całą ciążę zwiększa się wydzielanie prolaktyny (jej największe stężenie odnotowuje się przed porodem). To właśnie ten hormon zapoczątkuje wydzielanie mleka i pomoże utrzymać laktację. Przypisuje się mu również wyzwalanie instynktu macierzyńskiego.

Zanim jeszcze jednak kobieta zacznie myśleć o porodzie i karmieniu piersią, musi dojść do zagnieżdżenia zarodka w endometrium, w czym niezbędną rolę odgrywa progesteron, hormon produkowany podczas cyklu miesiączkowego przez ciałko żółte. To hormon niezbędny do zaistnienia i podtrzymania ciąży. Odpowiada też za modyfikację odpowiedzi immunologicznej matki (innymi słowy: zapobiega odrzuceniu płodu przez układ odpornościowy, co mogłoby spowodować poronienie). W drugiej połowie ciąży progesteron odpowiada za hamowanie skurczów macicy (zmniejsza wrażliwość na działanie oksytocyny oraz obniżenie produkcji prostaglandyn). Pełni tez istotną rolę w utrzymywaniu prawidłowej struktury i funkcji szyjki macicy w ciąży.

W utrzymaniu zarodka niezbędne są też estrogeny (estradiol, estriol i estron). Produkowane są głównie w jajnikach, łożysku i macicy. Ich zadaniem jest rozrost mięśni gładkich macicy i jajowodu, a także powiększanie się i ukrwienie błony śluzowej macicy. Wspólnie z progesteronem stymulują wydzielanie śluzu szyjkowego, który tworzy barierę ochronną przeciw patogenom mogącym przeniknąć do płodu.

Na początku ciąży ciałko żółte produkuje również relaksynę. To obok estrogenu i progesteronu jeden z trzech najważniejszych hormonów ciążowych. Pomaga w utrzymaniu ciąży poprzez hamowanie skurczów mieśni macicy, a w czasie porodu rozluźnia spojenie łonowe.

We wczesnej fazie rozwoju zarodka produkowana jest też ludzka gonadotropina kosmówkowa (ang. human chorionic gonadotropin, hCG), której zadaniem jest utrzymywanie aktywności ciałka żółtego. Wzrost jej stężenia da się wykryć bardzo szybko (już od szóstego dnia po zapłodnieniu), stąd oznaczanie tego hormonu jest wykorzystywane w celu potwierdzenia ciąży (w badaniu krwi lub w domowych testach ciążowych).

Ta burza hormonów w ciąży jest potęgowana faktem, że w tym czasie zwiększa się aktywność wydzielnicza tarczycy (o ponad połowę produkcja tyroksyny, głównego hormonu tarczycy).

Z kolei w czasie porodu pierwsze skrzypce gra oksytocyna. Uwalniana pulsacyjnie, stymuluje skurcze macicy.

Zwiększone stężenie hormonów i pojawienie się kilku nowych sprawia, że w czasie ciąży w organizmie kobiety wiele się dzieje. Od wstrzymania miesiączki, poprzez zgagę, mdłości, zmiany w wyglądzie do ciągłej huśtawki nastrojów. O ile jednak lśniące włosy i gładka cera są mile widziane, o tyle rozchwianie emocjonalne lekko przeraża. Trudno jednak zachować spokój, gdy euforia i przygnębienie idą ze sobą w parze krok w krok.

Jakby mało było zamieszania, jakie niesie ze sobą burza hormonów, kobieta w ciąży bardzo często boi się nieznanego. I nie ważne jest, ile książek o macierzyństwie przeczytała. Cieszy się, że będzie mamą, ale jednocześnie obawia się, że nie sprosta zadaniu.

Zły humor w ciąży i rozdrażnienie to często objawy zmęczenia. Najlepszym remedium jest wypoczynek (drzemka, relaks w niezbyt gorącej kąpieli, chwila z książką).

Na emocje ciężarnej wpływ ma również to, co je i pije. Zarówno ona sama, jak i troskliwy partner powinni dbać o to, by w zasięgu jej ręki była woda mineralna i zdrowe przekąski. Odwodnienie oraz nagły spadek poziomu cukru we krwi nie są wskazane, a co więcej, mogą się stać potencjalnie groźne. Dla dobrego samopoczucia ważny jest ruch oraz ćwiczenia. Humor najlepiej poprawi spacer na świeżym powietrzu, najlepiej we dwoje.

Zmienne nastroje oraz rozszalałe hormony nie powinny zamykać przyszłej mamy w domu. Strach, złość i smutek dobrze jest z siebie wyrzucić u przyjaciółki na kanapie. Również radość z oczekiwania na dziecko będzie większa, gdy można się nią podzielić.