Percepcja. Co to jest?

Percepcja, w ogromnym skrócie, to rejestracja przedmiotów i zdarzeń środowiska zewnętrznego za pomocą zmysłów. To też sposób odbierania bodźców z otoczenia.

Człowiek wyposażony jest w systemy percepcyjne. To dzięki nim słyszymy, widzimy, czujemy smak, zapach, dotyk i zmiany temperatury.

Percepcja, inaczej odbiór, postrzeganie, to pojęcie z zakresu psychologii. Stanowi zbiór procesów poznawczych. To dzięki obieraniu bodźców ze świata człowiek może interpretować rzeczywistość.

Dziecko przychodzi na świat z wykształconymi narządami zmysłów. Słyszy i widzi, czuje też dotyk. Od pierwszych dni życia odbiera też różne bodźce, zapamiętuje je i w ten sposób tworzy siatkę osobistych doświadczeń, które pozwolą mu na dalszy rozwój oraz interpretowanie widzianych i słyszanych zjawisk oraz przedmiotów.

Procesy percepcji stanowią fundament, na którym spoczywa zdolność człowieka do uczenia się, zapamiętywania oraz rozwiązywania problemów.

1. Percepcja wzrokowa

To nic innego, jak zdolność do rozpoznawania i różnicowania bodźców wzrokowych. Mózg przetwarza to, co znajduje się w zasięgu naszego wzroku, co my następnie interpretujemy w oparciu o swoje doświadczenia.

Percepcja wzrokowa kształtuje się przez długi czas. Ostatecznie człowiek zdolność tę nabywa w pełni ok. 8. roku życia. Jeśli dziecko w tym wieku ma problemy z wyraźnym dostrzeganiem barw i kształtów, a także kłopoty z wyobrażeniem sobie różnych zjawisk i przedmiotów, mówimy o zaburzeniu percepcji wzrokowej. Ale problem też może pojawić się już znacznie wcześniej. Niepokój rodziców powinien wzbudzić m.in. brak zainteresowania zabawkami, opóźniony rozwój ruchowy, niechęć do aktywności z rówieśnikami.

By wspomóc usprawnienie percepcji wzrokowej, warto zachęcać dziecko do treningu pamięci. Tu świetnie sprawdzą się np. układanki typu memory. Efekty da również uczenie się na pamięć krótkich wierszyków i rymowanek oraz tekstów piosenek.

2. Percepcja słuchowa

Percepcja słuchowa to zdolność do odbierania dźwięków, ale też ich rozpoznawania i różnicowana. Odpowiada też za ich interpretację.

Na percepcję słuchową składają się:

• słuch fizjologiczny,
• słuch fonematyczny,
• analiza słuchowa,
• synteza słuchowa,
• pamięć słuchowa.

Na zaburzenia percepcji słuchowej u dzieci mogą wskazywać:

• problemy z zapamiętywaniem oraz powtarzaniem dłuższych zdań,
• opóźniony rozwój mowy,
• ubogi zasób słowy,
• trudności w rozumieniu poleceń słownych,
• wady wymowy,
• kłopoty z analizą sylabową i głoskową wyrazów.

Czujność rodziców i opiekunów powinny też wzbudzić problemy z czytaniem i pisaniem oraz trudności w syntetyzowaniu sylab i głosek w wyrazie.

W trosce o percepcję słuchową dziecka, pamiętaj:

• mów do dziecka poprawnie, bez zdrobnień,
• zachęcaj dziecko do częstych rozmów,
• każdego dnia czytaj dziecku książkę 10-15 minut (po lekturze postarajcie się porozmawiać),
• opowiadaj dziecku bajki, np. tuż przed snem,
• staraj się zapobiegać infekcjom uszu, dbaj o higienę nosa,
• w przypadku podejrzenia kłopotów ze słuchem, skonsultuj się z laryngologiem i audiologiem w celu wykonania badania słuchu,
• kiedy mówisz do dziecka, nawiązuj z nim kontakt wzrokowy.