Paracetamol czy ibuprofen – czym się różnią i kiedy je stosować?
Paracetamol czy ibuprofen – co podać dziecku, które jest przeziębione, ma gorączkę lub boli je głowa? Te dwa popularne leki wykazują wiele podobieństw: obydwa działają przeciwbólowo i przeciwgorączkowo, są uznawane za stosunkowo bezpieczne. Główne różnice między nimi to sposób, zakres i efektywność działania, ale i ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.
1. Co lepsze dla dziecka – paracetamol czy ibuprofen?
Paracetamol czy ibuprofen? Co lepiej się sprawdzi, gdy dziecko ma gorączkę czy zmaga się z innymi dolegliwościami, na przykład związanymi z infekcją, taką jak przeziębienie czy grypa? To zależy od kilku czynników, głównie przyczyny leczenia.
Ibuprofen i paracetamol to dwa najpopularniejsze leki stosowane u dzieci i dorosłych. Jednak mają nieco inne zastosowanie i profil działania, przez co mogą być mniej lub bardziej odpowiednie w różnych sytuacjach. Trudno zatem jednoznacznie odpowiedzieć, co jest lepsze: ibuprofen czy paracetamol. Co to znaczy?
2. Co to jest paracetamol?
Paracetamol to substancja, którą cechuje głównie działanie przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Jak działa? Blokuje powstawanie cyklooksygenazy COX-3, to jest enzymu, który odpowiada za powstawanie bólu. Hamuje także syntezę prostaglandyn w podwzgórzu.
Paracetamol wynaleziono w 1950 roku, zaś za bezpieczny uznano go w 1983 roku, kiedy to Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała go za "lek pierwszego wyboru". Jest metabolizowany w wątrobie i wydalany wraz z moczem.
Paracetamol można kupić w aptekach, a nawet sklepach spożywczych i drogeriach, pod różnymi nazwami handlowymi i w różnych postaciach. To płyny (syropy i krople), tabletki, kapsułki, granulaty doustne i wymagające rozpuszczenia w wodzie, tabletki musujące czy czopki. Ponadto paracetamol znajduje się w składzie złożonych preparatów wraz z innymi substancjami, takimi jak na przykład propyfenazon, kofeina czy kodeina.
Paracetamol – zalety i wady
Sięgając po paracetamol, warto pamiętać, że nie ma on działania przeciwzapalnego. O ile więc uśmierzy ból i złagodzi gorączkę, nie zapobiegnie rozwojowi stanu zapalnego. Nie ma właściwości przeciwzapalnych, dlatego też nie zalicza się do grupy NLPZ (niesteroidowych leków przeciwzapalnych).
Zaletą paracetamolu jest to, że ma mniej działań ubocznych w porównaniu z innymi lekami przeciwbólowymi (jest obojętny dla krzepliwości krwi oraz błony śluzowej żołądka, nie niszczy jej). Niemniej nie wolno go nadużywać i przekraczać zalecanej dawki, ponieważ nadmiar substancji może być szkodliwy.
Nadużywanie (przekraczanie zalecanych dawek, długotrwałe stosowanie) paracetamolu może prowadzić do uszkodzenia wątroby, niewydolności nerek oraz reakcji alergicznej (wysypka skórna lub obrzęk).
3. Co to jest ibuprofen?
Ibuprofen jest lekiem, który powstał 12 lat po wynalezieniu paracetamolu (został wynaleziony w 1962 roku), a w 1989 roku został uznany za bezpieczny (choć certyfikat leku bezpiecznego dla małych dzieci uzyskał dopiero w 1999 roku. Pięć lat później wpisano go na listę leków, które można podać niemowlętom po 3. miesiącu życia).
Jak działa? Ibuprofen, blokując cykloksygenazę 2, wygasza proces zapalny (zalicza się go do grupy NLPZ, czyli niesteroidowych leków przeciwzapalnych), a hamując syntezę cytokin IL1, IL6 i TNF zmniejsza temperaturę ciała (działa przeciwzapalnie). Poza tym – blokując lub zmniejszając syntezę prostaglandyn w podwzgórzu – działa przeciwbólowo.
Ibuprofen – zalety i wady
Zaletą ibuprofenu jest to, że działa nie tylko przeciwbólowo i przeciwgorączkowo –jak paracetamol – ale i przeciwzapalnie. Jego wadą zaś jest fakt, że może uszkadzać śluzówkę żołądka i zwiększać ryzyko wystąpienia wrzodów oraz krwawień, a i wywołać reakcję alergiczną.
Nadużywanie ibuprofenu może również doprowadzić do uszkodzenia nerek. Wiąże się z tym również zwiększone ryzyko zawału serca i udaru mózgu, zwłaszcza u osób, u których występują czynniki ryzyka. To dlatego leki trzeba stosować z dużą ostrożnością i umiarem, zgodnie z zaleceniami lekarza lub producenta. To istotne zwłaszcza w przypadku dzieci oraz osób, które zmagają się z chorobami żołądka lub jelit, nerek czy serca.
4. W jakich sytuacjach lepiej stosować paracetamol, a kiedy ibuprofen?
Zarówno paracetamol, jak i ibuprofen są lekami bezpiecznymi, można podawać je dzieciom. W jakich sytuacjach?
Paracetamol jest zalecany w przypadku bólu (bóle głowy, bóle związane z przeziębieniem lub grypą, bóle menstruacyjne, bóle mięśniowe). Wskazaniem jest także gorączka.
Ibuprofen – ponieważ jest lekiem przeciwbólowym i przeciwgorączkowym, ale również przeciwzapalnym, przez co działa szerzej i silniej niż paracetamol – jest zalecany w łagodzeniu bólu związanego ze stanami zapalnymi. Wskazaniem jest na przykład zapalenie stawów, zapalenie zatok przynosowych, zapalenie mięśni czy bóle zębów.
Czy paracetamol i ibuprofen można stosować razem?
Czy można mieszać paracetamol i ibuprofen? Okazuje się, że tak. Substancje te można łączyć, a na rynku dostępne są preparaty, które zawierają obie te substancje w swoim składzie.
Co więcej, taka terapia jest nie tylko bezpieczna i nietoksyczna, ale i bardziej efektywna w obniżaniu gorączki. Oznacza to, że naprzemienne podawanie paracetamolu i ibuprofenu (razem) jest skuteczniejsze niż monoterapia (podawanie tylko paracetamolu lub wyłącznie ibuprofenu).
Jak je podawać? Przede wszystkim należy pamiętać, by w przypadku leczenia dzieci skonsultować się z lekarzem. Gdy nie występują żadne niepokojące objawy, a celem działania ma być łagodzenie objawów, takich jak na przykład trudna do obniżenia gorączka, można podawać co 4 godziny paracetamol (w dawce odpowiadającej masie ciała dziecka) i ibuprofen (również w dawce przeliczonej na masę ciała dziecka). Ma to na celu zwiększenie skuteczności leczenia, przy jednoczesnym nieprzekraczaniu zalecanych dawek dobowych obu leków.
Jeśli gorączka nie spada, stan dziecka nie poprawia się lub pogarsza, należy udać się do lekarza. Może to bowiem świadczyć o rozwijającym się procesie chorobowym.
