Opis - jak napisać, o czym należy pamiętać?
Rolą opisu jest przedstawienie wyglądu jakiejś rzeczy lub sytuacji. Może stanowić samodzielny tekst lub być fragmentem większej całości. Umiejętność pisania opisu jest niezbędna na egzaminie ósmoklasisty. Czym jest opis? Czym się charakteryzuje? O czym należy pamiętać, pisząc opis? Sprawdź!
1. Co to jest opis?
Opis to jeden z dwóch podstawowych elementów narracji w epice, w liryce zaś stanowi komponent monologu lirycznego. Przedstawia głównie charakter i wygląd postaci oraz tło toczących się wydarzeń, jak czas oraz miejsce akcji.
Zależnie od celu, jaki przyświeca autorowi, opis może mieć charakter:
- obiektywny (opis naukowy);
- subiektywny (opis artystyczny)
Inny podział opisu dzieli go na:
- statyczny (opis przedmiotu, obrazu);
- dynamiczny (opis krajobrazu, przeżyć).
Dobrze i ciekawie napisany opis pozwala odbiorcy wyobrazić sobie przedstawione w nim elementy w rzeczywistości.
2. Jakie są typy opisu?
Opisy możemy podzielić na:
- opis kinetyczny;
- opis anarchaiczny;
- opis z ramą uspójniającą;
- opis z dominantą semantyczną;
- opis deforumujący przestrzeń.
2.1. Opis kinetyczny
Ten typ opisu jest najbardziej chwalony przez krytyków literackich. Polega na pokazaniu aktywności danego przedmiotu, ukazaniu jej w ruchu.
Jest pewnego rodzaju pośrednią charakterystyką postaci, ukazującą ruchomość oraz gestykulację, znajduje więc zastosowanie przy opisywaniu materii żywej, choć przedmioty martwe również może określać, gdy zostanie zastosowana animizacja lub personifikacja.
2.2. Opis anarchaiczny
Najprostszy typ opisu, którego podstawową techniką jest metoda wyliczenia nieznającego granic. Występujące w tego rodzaju opisie anafory i powtórzenia mają za zadanie podkreślić jednorodność wyliczenia. Zwykle pełni funkcję żartobliwą.
2.3. Opis z ramą uspójniającą
Zazwyczaj tego typu rama wyznacza początek i koniec opisu. Polega na powtórzeniu tej samej językowej reguły, która występuje na początku jako wprowadzenie do tematyki opisu, oraz na końcu, gdzie stanowi podsumowanie.
2.4. Opis z dominantą semantyczną
Tego typu opis nie rezygnuje zupełnie z wyliczenia, ma więc formę anarchaiczną, jednak szereg w tym przypadku podporządkowany jest dominancie, niejako zastępującej ramę uspójniającą.
Dominantę stanowi zazwyczaj porównanie lub metafora. By poprawnie scalić opis, czytelnik powinien najpierw właściwie odczytać zakodowaną dominantę semantyczną.
2.5. Opis deformujący przestrzeń
Opis tego typu uaktywnia całą przestrzeń ulegającą deformacji. Deformacja ta wynika z danej perspektywy obserwatora, zależnie od zajmowanego stanowiska wobec opisywanego przedmiotu.
Najbardziej znamienny jest punkt widzenia z oddalenia i z góry - najgłębszy efekt deformacji. Opis tego rodzaju może być podwójnie zdynamizowany: jeśli jednocześnie obserwator będzie opisywał ruch i poruszał się.
3. Cechy i zasady tworzenia opisu
Jak dobrze napisać opis? W pierwszej kolejności potrzebna jest dokładna analiza obiektu opisu. Warto zwrócić uwagę nie tylko na wygląd, ale także na wrażenia zmysłowe i emocje, jakie odczuwamy w związku z obcowaniem z danym przedmiotem lub zjawiskiem.
W opisach dominują rzeczowniki określające emocje i elementy opisywanej rzeczywistości, przymiotniki, które umożliwiają określenie ich cech i przyimki, które pozwalają przedstawić relacje czasowe i przestrzenne. Warto sięgnąć również po porównania.
Pisząc opis, warto zadbać o bogactwo słownictwa, ponieważ istnieje ryzyko nadużywania czasowników "mieć" oraz "być", które powinny być zastąpione bardziej precyzyjnymi określeniami.
Tworząc opis, warto mieć na uwadze zasadę "od ogółu do szczegółu". Reguła ta sprawdzi się w przypadku większości tego typu tekstów, choć konkretny schemat kompozycyjny uzależniony jest od rodzaju przygotowywanego opisu. Opisując człowieka, zwrócimy uwagę na inne elementy niż opisując krajobraz lub zjawisko czy sytuację.
