Epika - czym charakteryzuje się ten rodzaj literacki?

Epika to jeden z trzech podstawowych rodzajów literackich. Ukształtowała się na kanwie podań, legend i mitów z przeszłości. Obejmuje utwory, w których przedstawione zostały fikcyjne lub prawdziwe wydarzenia. Każdy uczeń powinien znać ten rodzaj i umieć wskazać charakterystyczne dla niego elementy. Jakie są cechy epiki? Na jakie dzieli się gatunki? Co odróżnia ją od innych rodzajów literackich? Sprawdź!

1. Czym jest epika?

Epika to obok dramatu i liryki jeden z podstawowych rodzajów literackich. Wywodzi się z ustnych przekazań, legend i podań danego kraju.

Wykształciła większość gatunków literackich, a dzieła tego rodzaju stanowią często niezwykle popularne utwory literackie.

2. Jakie są cechy epiki?

Zobacz film: "Wysokie oceny za wszelką cenę"

Epika wyróżnia się określonymi cechami. Charakteryzuje się:

• obecnością narratora;
• układem przyczynowo - skutkowym zdarzeń (fabułą, która może być jednowątkowa, wielowątkowa i epizodyczna);
• światem przedstawionym (stanowi przestrzeń, w której rozgrywa się fabuła, a jego składniki to bohaterowie i ich przeżycia i emocje, miejsce i czas akcji, wydarzenia, świat fizyczny i wszystkie procesy życiowe; narrator ma okazję wyrażenia swoich prywatnych przemyśleń);
• prozą (choć zdarzają się wyjątki: epopeje, ballady, powieści poetyckie);
• wielością wydarzeń i miejsc akcji.

3. Jakie znamy gatunki epiki?

Epika dzieli się na:

• powieść (dzieli się na historyczną, fantasy, współczesną, science-fiction, kryminalną, psychologiczną, podróżniczo - przygodową);
• epos;
• nowelę;
• bajkę;
• baśń;
• opowiadanie;
• legendę;
• satyrę;
• anegdotę;
• balladę;
• pamiętnik;
• dziennik;
• przypowieść.

Najważniejszymi spośród wymienionych wyżej gatunków literackich są powieść i epos.

4. Jakie rodzaje narracji wyróżniamy w epice?

Cechą charakterystyczną dla epiki jest obecność narratora. Przedstawia on zdarzenia fabuły w określonym porządku przyczynowo - skutkowym i czasowym. Jest osadzony w świecie utworu, a jego głos nie jest głosem jego autora.

Z uwagi na perspektywę opowiadającego narracja może być:

• pierwszoosobowa, w której narrator to uczestnik wydarzeń i opisuje je w pierwszej osobie liczby pojedynczej, wie jedynie to, czego sam doświadczył;
• trzecioosobowa, gdy narrator jest komentatorem wydarzeń, jednak w nich nie uczestniczy, jako narrator jest wszechwiedzący.

5. Przykłady utworów epickich

Wśród najsłynniejszych dzieł epickich znajdują się m.in.:

• powieść "Quo Vadis" H. Sienkiewicza;
• epos "Pan Tadeusz" A. Mickiewicza;
• nowela "Kamizelka" B. Prusa;
• opowiadanie "Zmierzch" S. Żeromskiego;
• powieść "Nad Niemnem" E. Orzeszkowej;
• powieść "Lalka" B. Prusa;
• epos "Iliada" Homera.