Jak powstaje pokarm i jak jest regulowana laktacja ?

Laktacja to wytwarzanie i wydzielanie pokarmu, czyli naturalny proces, który rozpoczyna się już w czasie ciąży. Aby z powodzeniem karmić muszą zadziałać wspólnie: u matki pierś (1) i hormony (2) oraz u dziecka odruch szukania (3) i ssania (4).

1. PIERŚ Dziecko podczas ssania stymuluje językiem brodawkę piersi i podrażnia zakończenia nerwów czuciowych w brodawce i otoczce.

2. HORMONY Są wytwarzane w przysadce mózgowej i sterują laktacją.

Zobacz film: "Co powinna jeść mama karmiąca?"

Prolaktyna Odpowiada za produkcje pokarmu w pęcherzykach mlecznych. Powstaje podczas pobudzania piersi przez ssanie. Obowiązuje tu prawo popytu i podaży: im częściej karmisz, tym wyższy jest poziom prolaktyny i więcej wytwarzanego pokarmu, pod warunkiem, że dziecko ssie prawidłowo, aktywnie i dostatecznie często. Zwykle oznacza to 10-12 razy na dobę w pierwszych dniach i tygodniach po porodzie, a później co około 8 razy na dobę.

Pamiętaj, że zgłaszanie zapotrzebowania mobilizuje gruczoł piersiowy do pracy. Z tego powodu nie ma sensu wydłużanie przerw między karmieniami, aby „więcej się nazbierało”. Będzie więcej, kiedy dziecko będzie więcej ssało. Gdy czujesz, że pierś jest miękka, nie oznacza to wcale, że nie masz pokarmu. W trakcie przystawienia dziecka do piersi pod wpływem ssania uwalnia się prolaktyna i rozpoczyna się produkcja pokarmu „na bieżąco”.

Jeśli z jakiś przyczyn dziecko nie radzi sobie przy piersi lub nie może jej ssać, trzeba dać bodziec do produkcji pokarmu przez odciąganie (ręczne lub laktatorem).

Pamiętaj, że pokarm jest wytwarzany tym intensywniej, im częściej pierś jest opróżniana. W piersi przepełnionej produkcja pokarmu wyraźnie maleje. To zapewnia dopasowanie laktacji do potrzeb dziecka, czyli zachowanie równowagi pomiędzy popytem a podażą. To dlatego niemowlę w okresie intensywnego wzrastania zaczyna częściej zgłaszać się do karmienia w celu pobudzenia gruczołu piersiowego do zwiększenia laktacji. Nie należy zatem opóźniać karmienia dziecka do czasu „dobrego” wypełnienia piersi – przepełnienie piersi oraz wydłużanie odstępów miedzy karmieniami skutkuje stopniowym zmniejszaniem się laktacji.

Oksytocyna Odpowiada za wypływ pokarmu z piersi. Powoduje obkurczanie komórek otaczających pęcherzyki mleczne i wypompowuje z nich pokarm do przewodów mlecznych, (tzw. odruch wypływu pokarmu - odruch oksytocynowy). Stąd pokarm zostanie wyssany przez dziecko.

Wytwarzanie oksytocyny zależy od psychiki matki, jej nastawienia do karmienia, samopoczucia. Można powiedzieć, że pokarm powstaje bardziej w głowie matki niż piersi. Odruch wypływu pokarmu pojawia się wówczas, gdy matka czuje siędobrze i pewnie, gdy czuje wsparcie męża/ ojca dziecka i rodziny, gdy pomyśli odziecku czy o samym karmieniu, gdy słyszy płacz dziecka. Natomiast mleko wypływa z trudnością, gdy matka czuje się niepewnie, jest zmęczona, zdenerwowana, obolała.

Sukces karmienia piersią zależy nie tylko od produkcji odpowiedniej ilościpokarmu, ale również od odpowiednio wykształconej odruchowej reakcji ssaniapokarmu z piersi, która dzieli się na dwie fazy:

FAZA I: stymulacji rozpoczynająca się odruchem szukania piersi, FAZA II: głębokiego odruchowego ssania piersi.

3. ODRUCH SZUKANIA Pojawia się u dziecka, gdy poczuje głód. Zanim zacznie płakać i wyraźniedopominać się piersi, kręci głową i otwiera usta, wysuwając język. Płacz jestpóźnym objawem głodu, dlatego staraj się do niego nie doprowadzać.

Pamiętaj, że nie trzeba wciskać piersi do jamy ustnej dziecka, należy poczekać naszerokie otwarcie ust i dopiero wtedy przystawić dziecko do piersi.

Pamiętaj, gdy dziecko jest mało aktywne i zgłasza się do karmienia rzadziej niż 8razy na dobę (w pierwszych tygodniach życia), należy je budzić i zachęcić dootwierania jamy ustnej poprzez drażnienie ust brodawka sutkową z góry na dół powargach dziecka. Powinnaś zapewnić dziecku co najmniej 8-10 skutecznychkarmień w ciągu doby.

4. ODRUCH SSANIA

To najsilniejszy, zapewniający przeżycie, naturalny odruch dziecka. Pojawia się w 17 tygodniu ciąży – dziecko potrafi ssać własny palec. Pełna reakcja ssania polegająca na koordynacji ssania, połykania i oddychania pojawia się w 32 tygodniu ciąży. Dlatego w chwili narodzin w terminie, większość dzieci jest przygotowana do ssania piersi. Odruch ssania utrzymuje się do 6 miesiąca życia, a następnie zamienia się w kontrolowana przez dziecko funkcję. Ssanie piersi służy:

• pobieraniu pokarmu z piersi (ssanie odżywcze);
• kontaktowi matki i dziecka: daje poczucie bliskości, bezpieczeństwa i ukojenia (ssanie nieodżywcze).

W trakcie ssania, czyli aktywnej pracy mięśni warg, policzków i języka, dziecko pobiera pokarm zaspakajając głód. Aby uzyskać jak najefektywniej pokarm, dziecko powinno mieć w jamie ustnej zawsze to samo, czyli pierś matki. Pamiętaj,że sposób i technika ssania mylą się dziecku, jeśli podajesz mu:

• smoczek do uspokajania,
• smoczek na butelce,
• karmisz dziecko piersią z użyciem tzw. kapturka nakładanego na brodawkę.

Technika ich ssania różni się tak bardzo od techniki chwytania i ssania piersi, że dziecko mając w jamie ustnej raz jedno, raz drugie, jest zdezorientowane.Technika ssania piersi jest zupełnie inna niż sposób ssania smoczka czy kapturka!!! Dziecku trudniej jest prawidłowo chwytać i ssać pierś, przez co zmniejsza się ilość produkowanego pokarmu, a dziecko nie najada się.

Dlaczego stres jest wrogiem laktacji ?

Silne zmęczenie, zdenerwowanie, niepokój, niepewność, lęk czy ból mogą hamować uwalnianie oksytocyny, a więc blokować wypływ pokarmu - pokarm pozostaje niewypompowany w pęcherzykach mlecznych i nie jest transportowanyw kierunku brodawki. Dlatego w pierwszych tygodniach karmienia piersią zadbaj o:

• odpowiedni odpoczynek (np. krótkie drzemki w ciągu dnia),
• komfort karmienia piersią (odpowiednie „siedzisko”, pod ręką coś do picia),
• poproś najbliższych (mąż/ ojciec dziecka, matka, siostra, przyjaciółka) o pomoc w codziennych obowiązkach,
• przyjazną atmosferę w domu.