Ząbkowanie dziecka - co powinieneś wiedzieć?
Ząbkowanie czyli wyrzynanie się pierwszych zębów u dziecka jest sprawą indywidualną, w dużej mierze uwarunkowaną genetycznie. Dlatego u jednych dzieci pierwsze zęby pojawiają się tuż po porodzie, a u innych nie ma ich śladu nawet około 6 miesiąca. Kiedy trzeba zacząć się martwić brakiem zębów u malca i jakie objawy ząbkowania powinny zaniepokoić rodziców?
Początek ząbkowania zazwyczaj przypada u dzieci na 4. miesiąc życia. U wielu niemowląt zaczyna się w podobny sposób - maluch obficie się ślini, robi się niespokojny. Wiele dzieci wkłada też do buzi paluszki, a nawet całe piąstki oraz wszystko to, co znajduje się w zasięgu ręki.
Żeby sprawdzić, czy to rzeczywiście ząbkowanie, należy zajrzeć do buzi niemowlęcia - jeśli dziąsła są zaczerwienione i rozpulchnione - oznacza to, że pierwsze zęby próbują przedostać się na zewnątrz. Ale uwaga - ten proces może potrwać nawet kilka tygodni.
1. Kiedy powstają zęby?
Zęby mleczne zaczynają się formować już w życiu płodowym - na długo zanim staną się widoczne. Ich zawiązki pojawiają się już w szóstym tygodniu od zapłodnienia! Przez następne miesiące, aż do porodu, stopniowo, warstwa po warstwie, pokrywa je twarde szkliwo. Noworodek, kiedy przychodzi na świat, ma już wykształcone wszystkie ząbki mleczne.
Nieco później zaczyna wykształcać się korzeń zęba. Rosnąc, powoli wypycha koronę, która przebija się przez dziąsło. Zdarza się, że wszystko dzieje się tak szybko, że dziecko już rodzi się z jednym czy dwoma ząbkami.
2. Kalendarz wyrzynania się zębów
Choć terminy pojawiania się pierwszych zębów są sprawą indywidualną, to jednak istnieją pewne uśrednione terminy ząbkowania. Nie należy więc panikować, jeśli harmonogram wychodzenia ząbków odbiega od przedstawionego poniżej zestawienia. Ogólna zasada jest taka, że ząbki dolne pojawiają się nieco wcześniej niż odpowiadające im zęby górne. Są jednak maluszki, którym najpierw urosły zęby górne.
Kiedy pojawiają się zęby u dziecka?
- 4-6 miesiąc - dolne jedynki
- 7 miesiąc - górne jedynki
- 8-12 miesiąc - dolne i górne dwójki
- 12-16 miesiąc - dolne pierwsze trzonowe i górne pierwsze trzonowe
- 15-24 miesiąc - dolne i górne kły
- 21-31 miesiąc - dolne i górne drugie trzonowe
Jak widać nie wszystkie ząbki wyrastają dziecku w pierwszym roku życia. Zdecydowana większość pojawia się w buzi już po pierwszym roku życia. Całe ząbkowanie kończy się dopiero pomiędzy drugim a trzecim rokiem życia i dziecko ma wtedy zazwyczaj 20 zębów.
3. Kiedy do lekarza?
Tempo pojawiania się zębów jest sprawą genetyczną. Jeśli rodzice obydwoje mieli tendencję do szybkiego wyrzynania się mleczaków, prawdopodobnie ich dziecko także zachowa to przyspieszone tempo i odwrotnie. Niepokoić należy się dopiero wówczas, gdy przed pierwszymi urodzinami dziecko nie ma jeszcze ani jednego ząbka. Mówimy wówczas o ząbkowaniu opóźnionym. Konieczna jest wtedy wizyta u lekarza pediatry oraz u stomatologa dziecięcego.
Przyczyną opóźnionego ząbkowania mogą być pozornie zupełnie niezwiązane z zębami choroby - zaburzenia hormonalne, nietolerancja glutenu (celiakia), zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej, niedożywienie (odchudzanie matki podczas ciąży), a także zaburzenia rozwojowe, jak brak zawiązków zębów.
W takich przypadkach poza właściwym leczeniem konieczna jest równoczesna terapia logopedyczna, bowiem brak zębów powoduje, że aparat mowy nie rozwija się właściwie i malec może mieć w przyszłości problemy z nauką mówienia.
Poza opóźnionym ząbkowaniem problemem u niektórych dzieci jest także pojawianie się stanów zapalnych wokół miejsca przebijania się zęba, a także ropnie i torbiele. Objawami takiego stanu jest brzydki zapach z ust niemowlęcia, buzia staje się opuchnięta, a maluch bardzo płacze i gorączkuje. W takim przypadku należy jak najszybciej udać się do pediatry lub stomatologa dziecięcego.
4. Postępowanie podczas ząbkowania
Większość maluchów dość ciężko przechodzi wyrzynanie się zębów. Istnieje kilka sposobów, żeby ulżyć dziecku, a równocześnie zachować niezbędną higienę. Gdy dziecko wkłada do buzi wszystko, co zdoła chwycić, warto przygotować mu kilka gumowych gryzaczków. Gryzaczki możesz schłodzić w lodówce (ale nie w zamrażarce!). Niemowlętom pomaga też delikatne masowanie dziąseł małą, gumową szczoteczką (są dostępne w aptekach).
Jeśli maluch cały czas się ślini, warto zakładać mu na dzień śliniaczek, żeby nie trzeba go było ciągle przebierać. Skórę wokół ust trzeba delikatnie osuszać i natłuszczać, w przeciwnym razie pojawią się zaczerwienienia i podrażnienia. Można też stosować specjalne żele na ząbkowanie.
Nie należy panikować, jeśli pojawiają się następujące dolegliwości: lekka biegunka, gorączka do 38 st. C, wypieki na twarzy, rozdrażnienie. To naturalne podczas wyrzynania się - zwłaszcza pierwszych zębów. Jeśli dziecko z bólu nie może spać, można przed snem podać mu lek przeciwbólowy (paracetamol lub ibuprofen dla niemowląt).