Wodogłowie pokrwotoczne
Wodogłowie pokrwotoczne to stan, w którym płyn mózgowo-rdzeniowy – normalnie wypełniający przestrzeń podpajęczynówkową, układ komorowy mózgu i kanał rdzenia kręgowego – zaczyna gromadzić się w zbyt dużych ilościach w układzie komorowym mózgu. Wodogłowie może wystąpić jako wada wrodzona lub nabyta, szczególnie u niemowląt i dzieci, ale możliwe jest także u dorosłych pacjentów. Jego przyczyną jest również krwawienie dokomorowe lub podpajęczynówkowe.
1. Przyczyny wodogłowia pokrwotocznego
Wodogłowie pokrwotoczne to schorzenie występujące u dzieci przedwcześnie urodzonych, czyli wcześniaków (wodogłowie po krwotoku może pojawić się także u osób dorosłych, pod wpływem krwawienia dokomorowego, wywołanego na przykład urazem głowy). U wcześniaka, szczególnie z niską wagą urodzeniową, a więc jeszcze niedojrzałego, może dojść do uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego. Te uszkodzenia mogą doprowadzić, także w późniejszym czasie, do krwawień dokomorowych lub okołokomorowych, które mogą wywołać wodogłowie u noworodka. Nadmiar płynu nie może być wchłonięty, co prowadzi do gromadzenia się go w komorach mózgu.
Przeżywalność dzieci, także urodzonych o wiele za wcześnie, wzrosła wraz z postępem medycyny. Jednak z przeżywalnością niedojrzałych dzieci wiąże się większe ryzyko pojawienia się uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego, a także np. oczu (retinopatia wcześniacza) czy płuc (które prowadzą do częstych zapaleń płuc u noworodków, a szczególnie wcześniaków).
2. Przebieg wodogłowia pokrwotocznego
Najpierw w mózgu dziecka dochodzi do krwawienia do komór mózgu lub w ich okolicach. Po około dwóch tygodniach pojawia się efekt poszerzenia się komór mózgu. Główka dziecka może się powiększać. Dzieje się tak ze względu na to, że czaszka noworodka nie jest jeszcze całkowicie sztywna, a ciemiączko jest jeszcze nieskostniałe. Zwiększenie się ciśnienia śródczaszkowego i poszerzenie komór mózgu może ustąpić lub prowadzić do ciasnoty wewnątrzczaszkowej i pojawienia się charakterystycznych objawów wodogłowia (u osób dorosłych dochodzi tylko do zwiększenia ciśnienia śródczaszkowego, czaszka się nie powiększa ze względu na to, że jest już całkowicie skostniała).
Objawy wodogłowia pokrwotocznego u noworodków to:
- duża lub zbyt szybko rosnąca głowa,
- ciemiączko jest wypukłe i twarde w dotyku,
- wymioty,
- rozdrażnienie,
- brak apetytu,
- trudności w patrzeniu do góry.
3. Leczenie wodogłowia pokrwotocznego
Istnieją metody farmakologiczne leczenia wodogłowia, jednak mają one dość niską skuteczność, szczególnie jeśli wodogłowie następuje szybko i gwałtownie. Oprócz tego, niosą one za sobą pewne ryzyko zaburzeń oddychania i pojawienia się kwasicy metabolicznej, co jest szczególnie niebezpieczne dla wcześniaków.
Tymczasowym sposobem na odbarczenie wodogłowia (czyli pozbycia się nadmiaru płynu z mózgu) jest zewnętrzny drenaż komorowy lub podskórny zbiornik (zbiornik Rickhama) połączony do układu komorowego. Permanentną formą leczenia jest założenie zastawki komorowo-otrzewnowej. Polega ona na odprowadzaniu nadmiaru płynu z komory mózgu do jamy otrzewnej. Ten zabieg lepiej jest odłożyć nieco w czasie, gdyż im mniejsze dziecko, tym większe ryzyko powikłań. Dodatkowo stosuje się także leczenie endoskopowe.