"Nie-boska komedia" - streszczenie dramatu z opracowaniem

"Nie-boska komedia", streszczenie którego opracowaliśmy, to dramat Zygmunta Krasickiego. Utwór został podzielony na cztery części. Dwie pierwsze określa się jako dramat rodzinny, dwie kolejne – dramat rewolucyjny.

1. "Nie-boska komedia" – streszczenie części I

Bohaterem dramatu jest Mąż, w dalszej części utworu nazywany Hrabią Henrykiem. Co ważne, uważa się on za poetę. Wiemy jednak, że to poeta fałszywy, pozorny. Akcja utworu zaczyna się sceną, w której Dobre i Złe Duchy zabiegają o jego duszę. Od Nieba otrzymuje skromną żonę, od Piekła zaś – kochankę, „cień nałożnicy”, która przychodzi do Męża, by omamić go pokusami i sławą.

Akcja dramatu przenosi się do kościoła. Anioł Stróż obiecuje Mężowi szczęśliwe życie, jeśli dotrzyma przysięgi małżeńskiej.

Mąż bierze ślub z Marią, a właściwie z jej wyobrażeniem. Jest ona kobietą, o której mężczyzna marzył. Na weselu zachwyca się jej urodą.

Mężowi śni się Dziewica. Kiedy się wybudza, ona nadal jest w pokoju. Mężczyzna wychodzi do ogrodu, gdzie wyraża rozpacz z powodu stanu, w jakim znajduje się od dnia ślubu: żałuje, że poślubił kobietę, której nie kocha. Nie potrafi cieszyć się z codzienności. Uważa, że zszedł z wyżyn na niziny życia.

Małżonkom rodzi się dziecko. Pewnego wieczoru, tuż przed uroczystością chrzcin, żona pyta Męża, dlaczego zmienił do niej stosunek i stał się chłodny. W pokoju pojawia się Dziewica. Żona widzi ją w prawdziwej postaci – trupią, szatańską. Z kolei Mąż słyszy od Dziewicy prośbę o to, aby dla niej porzucił dom i rodzinę Mężczyzna wychodzi, a jego żona pada zemdlona.

Hrabia nie pojawia się na chrzcie syna, który otrzymuje imiona Jerzy Stanisław. Nagle przychodzi jednak i podchodząc do synka, wyraża pragnienie, aby w przyszłości został poetą. Na taką prośbę żona reaguje omdleniem.

Mąż podąża za Dziewicą. W pewnym momencie przeobraża się ona w trupa. Złe Duchy chcą zepchnąć mężczyznę w otchłań. Przed upadkiem chroni go Anioł Stróż. Prosi, by Hrabia wrócił do domu i otoczył miłością ochrzczonego syna.

Mąż wraca, ale okazuje się jego żona, Maria, przebywa w szpitalu dla obłąkanych. Postanawia do niej jechać. Kobieta poznaje męża i mówi mu, że dzięki bożej łasce stała się poetą. Ich syn w przyszłości również nim będzie. Do sali wchodzi doktor, który przekazuje złe informacje: kobieta umarła.

2. "Nie-boska komedia" – streszczenie części II

Hrabia zostaje sam z synem pieszczotliwie nazywanym Orciem, obecnie już kilkuletnim. Chłopiec jest spokojnym, uroczym dzieckiem. Jest bardzo wrażliwy. Ma poetyckie usposobienie.

Kiedy ojciec z synem modlą się nad grobem Marii, chłopiec zmienia słowa modlitwy. Mówi też ojcu, że często widuje mamę. To wywołuje rozpacz u Hrabiego, który boi się, że jego syn popadnie w obłęd.

Chłopiec w wieku 14 lat traci wzrok, co stanowi dowód na to, że świat widzi wyłącznie oczami duszy. To pokazuje też, że Hrabia jest poetą fałszywym, zaś Maria i Orcio – prawdziwymi. Źródłem ich poezji jest miłość i cierpienie. Mężczyzna zaś poszukiwał nieustannie wyimaginowanych wartości. Podążał za czymś, co nie istnieje.

3. "Nie-boska komedia" – streszczenie części III

Autor pokazuje przedstawicieli rewolucjonistów, którym przewodzi Pankracy. On jako jedyny jest opanowany i logicznie wyraża swoje uwagi. Otaczający go tłum (mężczyźni, kobiety i dzieci) to ludzie agresywni, żądni krwi. Chcą zniszczyć arystokrację i zamordować ich przedstawicieli. Pragną też rozprawić się z wyznawcami Chrystusa.

Pankracy chce widzieć się z Hrabią. Przywołuje go do siebie, a przyprowadzić ma go Przechrzta. Kiedy idą przez obóz rewolucjonistów, Mąż widzi ich zachowanie (np. tańczą wokół szubienicy, tworzona jest nowa, bluźniercza, religia).

Rewolucja przedstawiona przez Krasickiego to obraz nędzy. Obóz przypomina dantejskie piekło. Ludzie chcą rozlewu krwi za krzywdy i upokorzenia. Zburzony zostaje dawny porządek społeczny, a nowy ład powstaje kierowany najgorszymi ludzkimi instynktami.

Hrabia spotyka się z Pankracym, który proponuje mu ocalenie. Musi jednak zrezygnować z walki. Mąż nie chce jednak kalać swojego honoru. Mężczyźni prowadzą światopoglądową dyskusję, która kończy się zapowiedzią klęski Hrabiego przez przywódcę rewolucjonistów.

4. "Nie-boska komedia" – streszczenie części IV

Na zamku Świętej Trójcy arcybiskup mianuje Hrabiego wodzem. Ma on przewodzić ochroną ostatniego bastionu. Poddani obiecują słuchać Męża i obiecują gotowość poświecenia życia w walce. To jednak okazują się być czcze obietnice. Kiedy szala zwycięstwa przechyla się ku rewolucjonistom, arystokraci chcą pertraktować z wrogiem. Są w stanie nawet wydać swojego wodza, jeśli to ma ocalić im życie. To potwierdza zarzuty stawiane arystokracji: to ludzie zepsuci i zdemoralizowani, pozbawieni honoru i męstwa.

Hrabia popełnia samobójstwo. Kiedy skacze w przepaść ze szczytu baszty, widzi Boga, który jaśnieje na tle ciemności.

Pankracy umiera wypowiadając po łacinie słowa: „Zwyciężyłeś, Galilejczyku”. Przed śmiercią ujrzał Chrystusa opartego na odwróconym krzyżu (jak na mieczu) w koronie z błyskawic.

I Hrabia, i Pankracy to postaci tragiczne. Mają swoje racje, bronią ich, ale ich celem jest zupełne zniszczenie przeciwnika. W obozie arystokratów tylko Hrabia okazał się być wojownikiem honorowym. Z kolei Pankracy zdaje sobie sprawę ze zbrodni, jakich dokonali rewolucjoniści. Nie uważa, że ta ofiara była konieczna.

Hrabiego Henryka pokonała rewolucja, a Pankracego – sprawiedliwy Bóg, który karze okrucieństwo. Niejako „wtrąca się” w bieg historii, której dzieje zmierzają ku katastrofie.