"Dziady cz. 3" - streszczenie szczegółowe

"Dziady cz. 3", streszczenie których opracowaliśmy, drukiem ukazały się jako czwarty tom "Poezyj" Mickiewicza w 1832 r. Było to wówczas duże wydarzenie literackie i polityczne. Autor nawiązywał do aktualnej sytuacji w kraju.

1. "Dziady cz. 3" - streszczenie przedmowy, dedykacji i prologu

W przedmowie Adam Mickiewicz nawiązuje do martyrologii narodu polskiego. Odwołuje się m.in. do Biblii (Polskę porównuje do Chrystusa). Wskazuje też winnych cierpienia swoich rodaków, m.in. Mikołaja Nowosilcowa.

Adam Mickiewicz III część "Dziadów" dedykuje swoim zmarłym przyjaciołom: Janowi Sobolewskiemu, Cyprianowi Daszkiewiczowi i Feliksowi Kólakowskiemu. Stali się oni ofiarami bestialskiej polityki Nowosilcowa.

Zobacz film: "Jak możesz pomóc maluchowi odnaleźć się w nowym środowisku?"

Akcja prologu dzieje się 1 listopada 1823 r. w Wilnie w celi więziennej klasztoru oo. Bazylianów. Więzień przebudzony ze snu pisze na ścianie: "Tu zmarł Gustaw (...), narodził się Konrad". Zmiana imienia jest symboliczna i łączy utwór z pozostałymi częściami "Dziadów".

2. Scena I (tzw. więzienna)

Akcja tej sceny rozgrywa się 24 grudnia 1823 r. w celi więziennej klasztoru oo. Bazylianów. Więzień nie jest już jednak sam. Towarzyszą mu inni osadzeni, którzy rozmawiają o prześladowaniach polskiej młodzieży. Konrad zaczyna śpiewać pieśń o zemście, którą ksiądz Lwowicz uważa za szatańską. Konrad wygłasza "Małą Improwizację".

3. Scena II (Wielka Improwizacja)

Wielka Improwizacja to najważniejsza scena w utworze. Konrad wygłasza monolog kierowany w części do Boga. Uważa się za wybitną jednostkę. Chce być przywódcą narodu, bo to według niego jedyna szansa na odzyskanie niepodległości. Bóg jednak nie odpowiada na głos Konrada. Kiedy chce nazwać go carem, traci przytomność.

4. Scena III (Egzorcyzmy)

Konrad jest nieprzytomny. W celi odwiedza go Ksiądz Piotr, który sprawuje nad więźniem egzorcyzmy. Konrad budzi się. W tej scenie pojawia się też opowieść o młodym Rollisonie, który jest torturowany. Nie chce zdradzić rodaków, więc ostatecznie planuje popełnić samobójstwo.

5. Scena IV (Widzenie Ewy)

Akcja dramatu przenosi się do wiejskiego domku pod Lwowem. Ewa, młoda dziewczyna, modli się za polską młodzież oraz poetę, którego utwory czytała (najprawdopodobniej chodzi o Konrada). Kiedy zasypia, śni się jej, że ozdabia kwiatami obrazek Matki Boskiej. Maryja bierze kwiaty i podaje je Jezusowi. Jeden z nich, róża, ożywa i skarży się, że została "wyjęta z rodzinnej trawki".

6. Scena V (Widzenie Księdza Piotra)

To kolejna z kluczowych scen dramatu Adama Mickiewicza. Ksiądz Piotr po powrocie z celi Konrada na znak pokory kładzie się krzyżem. Bóg zsyła na niego widzenie. Polska jawi mu się jako Chrystus narodów. Podobnie jak w przedmowie, pojawia się sporo nawiązań do Biblii.

W widzeniu Księdza Piotra pojawia się przyszły przywódca Polaków. Jest nim mężczyzna o tajemniczym imieniu "czterdzieści i cztery". Można domniemywać, że jest nim Konrad.

7. Scena VI (Sen Senatora)

Adam Mickiewicz demaskuje tu służalstwo i okrucieństwo rosyjskich urzędników. Kiedy Nowosilcow zasypia, diabły zsyłają na niego koszmarny sen. Widzi siebie jako osobę bogatą oraz mającą uznanie i szacunek cara. Wszyscy się mu kłaniają i boją się go. Nagle jednak następuje zwrot akcji: car zaczyna patrzeć nieprzychylnie na Senatora. Wszyscy, którzy wcześniej otaczali go szacunkiem, zaczynają z niego drwić.

8. Scena VII (Salon Warszawski)

W tej scenie dokonuje się krytyczna ocena polskiego społeczeństwa. W jednym miejscu gromadzą się arystokraci, polscy generałowie, poeci oraz polska młodzież. Tylko ci ostatni żywo dyskutują o sytuacji politycznej kraju. Wspominają o prześladowaniach, jakie na nich spadły. Artyści unikają ważnych tematów, nie wspominają o nich w swoich utworach. Z kolei arystokratki żałują, że Nowosilcow opuścił Warszawę, bo organizował najlepsze bale.

W tej scenie uwagę zwraca opowieść Adolfa, jednego z młodzieńców, którzy przywołuje historię Cichowskiego. Był on ofiarą carskich prześladowań. Carska policja chciała upozorować jego śmierć. Więziono go przez 5 lat i torturowano. Nigdy nikogo nie wydał. Kiedy ostatecznie go wypuszczono, nie mógł sobie poradzić. Odniesione rany (zwłaszcza te psychiczne) były zbyt duże.

9. Scena VIII (bal u Senatora)

Akcja tej sceny rozgrywa się w Wilnie podczas balu u Senatora, gdzie spotykają się m.in. Doktor (jego pierwowzorem był ojczym Juliusza Słowackiego), Pelikan i Bajkow. Są cyniczni i bezduszni. Chcą za wszelką cenę przypodobać się Senatorowi. Rozmawiają m.in o wspomnianym we wcześniejszej scenie Rollisonie. Jego matka błaga Senatora o pomoc. Ten obiecuje jej wstawić się za jej synem. Kiedy jednak kobieta odchodzi, sugeruje, by w celi chłopaka otworzyć okno i w ten sposób sprowokować go do popełnienia samobójstwa (a gdyby sie opierał, wypchnąć go).

Trwa przesłuchanie Księdza Piotra. Duchowny zostaje spoliczkowany przez Pelikana i uderzony przez Bajkowa. Przepowiada im rychłą śmierć.

10. Scena śpiewana

Justyn Pol opowiada o swoim planie zabicia Nowosilcowa. Słyszy jednak, że to by tylko nasiliło represje wobec polskiej młodzieży.

Na balu pojawia się pani Rollisonowa, która dowiedziała się o ciężkim stanie swojego syna. Odniósł rany w wyniku upadku. Nadchodzi też wiadomość o śmierci Doktora (umarł rażony piorunem, podobnie jak ojczym Juliusza Słowackiego). Nowosilcow pozwala Księdzu Piotrowi zobaczyć się z Rollisonem. Spotka się z Konradem, któremu przepowiada zesłanie.

11. Scena IX (Noc Dziadów)

Mieszkańcy wsi udają się na obrzęd dziadów. Na cmentarzu pojawiają się dwie zjawy. Jedną z nich jest widmo Doktora, który przeraźliwie cierpi, drugą - widmo Bajkowa, którego rozszarpują psy.

Guślarz widzi też człowieka, który jedzie z innymi zesłańcami na Syberię. Jest nim najprawdopodobniej Konrad.

12. Ustęp

"Ustęp" stanowi poemat podróżniczy. Składa się z następujących fragmentów:

• Droga do Rosji - zesłańcy opisują krajobraz: jest mroczny, ziemia jest przykryta śniegiem.
• Przedmieścia stolicy - zesłańcy dojeżdżają do Petersburga, ich oczom ukazują się okazałe budynki
• Petersburg - opisana zostaje historia stolicy Rosji, która miała być kaprysem cara i symbolem jego potęgi. Wśród tłumu ludzi dostrzec można Pielgrzyma (w "Ustępie" tak nazywany jest Konrad).
• Pomnik Piotra Wielkiego - fragment rozmowy Pielgrzyma oraz poety Aleksandra Puszkina (najprawdopodobniej). Car Rosji zostaje zestawiony z Markiem Aureliuszem.
• Przegląd wojska - codziennie ok. 10.00 car dokonywał przeglądu swoich wojsk. To rytuał naznaczony krwią żołnierzy i symbol okrucieństwa.
• Dzień przed powodzią petersburską 1824. Oleszkiewicz - powódź wydarzyła się w rzeczywistości 7 listopada 1824 r., kiedy to z brzegów wystąpiła rzeka Newa. Polska młodzież zaobserwowała nad wodą Oleszkiewicza, który czytał książkę. Kiedy zauważa zesłańców, wypowiada proroctwo i odchodzi. Idzie za nim Pielgrzym. Przepowiada rychły koniec tyranii cara.
• Dedykacja Ustępu - "Ten ustęp przyjaciołom Moskalom poświęca autor"
• Do przyjaciół Moskali - wiersz, który nawiązuje do zakończonego klęską powstania dekabrystów. Mickiewicz wspomina Kondratija Rylejewa i Aleksandra Bestużewa, swoich przyjaciół z czasu pobytu w Petersburgu. Składa im hołd.