„Lilije” Adama Mickiewicza - ballada, od której rozpoczął się romantyzm w Polsce
„Lilije” to jedna z ballad Adama Mickiewicza, która znalazła się w zbiorze „Ballady i romanse”. Stanowi on część tomu „Pozeyj”. Autor wydał go w 1822 r.. Data ta stała się umownym początkiem romantyzmu w Polsce.
1. "Lilije" – streszczenie
Kobieta, główna bohaterka utworu, zabiła swojego męża, który powrócił z wyprawy wojennej. Nie chciała, by dowiedział się o jej zdradzie. Jego zwłoki zakopała, a na grobie posadziła lilie.
Dręczyły ją jednak wyrzuty sumienia. Postanowiła zwierzyć się ze swojej tajemnicy pustelnikowi. Chciała też od niego rozgrzeszenia. Zamiast tego, usłyszała jednak, że zbrodnia nie ujdzie jej na sucho. Wszyscy się o niej dowiedzą, a ona poniesie karę.
Do kobiety w odwiedziny przyjechali szwagrowie, którzy oczekiwali powrotu brata. Kiedy jednak nie wracał, a ich pobyt u kobiety przedłużał się, obaj zaczęli żywić do niej uczucie. Ona sama jednak nie wiedziała, którego mężczyznę wybrać. Po poradę poszła do pustelnika (co nie jest najpewniej przypadkowe). Ten poradził jej, aby konkurenci upletli wianek i położyli je na ołtarzu. Ten, który kobieta wybierze, miał wskazać mężczyznę, którego powinna poślubić.
Zobacz także:
W dniu ślubu dzoszło do kłótni między mężczyznami. Spierali się, bo oboje twierdzili, że kobieta wybrała należący do niego wianek. Nagle w drzwiach świątyni pojawił się duch zamordowanego męża. Okazało się, że zerwane przez mężczyzn kwiaty wykorzystane do zrobienia wianka rosły na jego grobie. Kościół zapadł się pod ziemię. Kobieta-morderczyni i jej szwagrowie ponieśli karę za swoje czyny.
2. "Nie ma zbrodni bez kary"
Przesłaniem utworu jest przeświadczenie, że każdy kto wyrządził zło, musi za to zapłacić. To typowe dla romantyzmu, która to epoka mocno nawiązywała do ludowego kodeksu moralnego. Wierzono, że każdy musi ponieść konsekwencje swoich czynów. Zasady były surowe, lecz sprawiedliwe.
W utworze pojawia się motyw rośliny rosnącej na grobie (por. „Romeo i Julia” Wiliama Szekspira). Natura jest strażnikiem sprawiedliwości. Nakazuje też pamięć o tym, że każda zbrodnia ma swoje konsekwencje.
Kobietę w balladzie Mickiewicza dręczyły wyrzuty sumienia. Nie czuła ona jednak szczerego żalu, a jedynie obawiała się kary za popełnioną zbrodnię. Została ukarana nie tylko za morderstwo, ale też za zdradę męża. Po morderstwie nie odnalazła już wewnętrznego spokoju. Targały nią przeróżne emocje, co przywodzi na myśl szekspirowskiego „Makbeta”.
Przyroda w utworze, podobnie jak w „Romantyczności”, odgrywa znaczącą rolę. Jest niczym jeden z bohaterów. Daje tajemnicze znaki i odzwierciedla przeżycia bohaterów. Jest ponura, niekiedy przerażająca. Ale, co ważne, to właśnie ona demaskuje zbrodnię i wymierza karę.
Bohaterowie ballady – kobieta i jej szwagrowie – nie tylko dopuścili się zdrady, ale też wystąpili przeciwko prawom natury. Złamali zasady moralne, które choć są bardzo surowe, muszą być przestrzegane dla dobra ogółu.
3. „Lilije” Adama Mickiewicza. O tym musisz pamiętać!
- W balladzie wykorzystany został motyw ludowych opowieści.
- Miesza się w utworze świat realny z fantastycznym, w którym pojawiają się duchy i dzieją się rzeczy trudne do wyjaśnienia w racjonalny sposób.
- Utwór ma wyraźnie zarysowaną fabułę. To opowiedziana przez narratora historia zaczerpnięta z „pieśni gminnej”.
- Narrator jest obserwatorem zdarzeń. Pochodzi z ludu. Jest też doskonałym gawędziarzem.
- W balladzie niezwykle istotna jest przyroda. To ona tworzy w utworze nastrój grozy i tajemnicy.
