Moje dziecko mówi mniej niż inne w jego wieku. Dlaczego?
Do gabinetu logopedy często trafiają rodzice zaniepokojeni rozwojem mowy swojego dziecka. Martwią się, że dziecko mówi tylko kilka słów, podczas gdy jego rówieśnicy porozumiewają się całymi zdaniami. Dlaczego u niektórych dzieci mowa rozwija się szybciej, a u innych wolniej?
W takiej sytuacji bardzo ważna jest wizyta u logopedy, ponieważ tylko on może stwierdzić, czy rodzice rzeczywiście mają powody do zmartwień. Logopeda, na podstawie dokładnego wywiadu, obserwacji i badania logopedycznego, będzie mógł postawić trafną diagnozę i opracować plan działań wspierających, które wyrównają zaistniałe opóźnienia w rozwoju mowy.
Logopeda sprawdzi również stan i funkcjonowanie narządów mowy, sposób połykania i oddychania, słuch oraz poziom innych funkcji, które są niezbędne w procesie przyswajania mowy. Być może dziecko potrzebuje jedynie więcej czasu, aby zacząć mówić, wówczas logopeda poradzi, co robić, aby wspierać i stymulować mowę malucha.
Podpowie, jak się z dzieckiem bawić, co do niego mówić, jakie ćwiczenia wykonywać. Jednak czasami może się zdarzyć, że logopeda zaobserwuje coś, co nie jest jedynie niewielkim odstępstwem od normy i wtedy zaleci odpowiednią terapię.
1. Co może powodować opóźnienia w nabywaniu mowy?
1.1. Zaburzenia słuchu
Sprawnie działający narząd słuchu jest niezbędny w procesie przyswajania mowy. To właśnie za pomocą słuchu dziecko poznaje otoczenie i odbiera przeróżne dźwięki, w tym również dźwięki mowy. Wszelkie nieprawidłowości w jego funkcjonowaniu mogą powodować poważne zakłócenia w nabywaniu mowy. Konieczna jest zatem systematyczna kontrola słuchu dziecka, zwłaszcza gdy dziecko często choruje (zapalenie ucha, powiększone migdałki, częste infekcje górnych dróg oddechowych).
1.2. Nieprawidłowa budowa aparatu artykulacyjnego
Jakiekolwiek nieprawidłowości w budowie bądź funkcjonowaniu narządów mowy mogą skutecznie spowolnić proces nabywania mowy. Podczas badania logopedycznego logopeda sprawdzi stan aparatu artykulacyjnego i zaobserwuje, czy nie ma żadnych zmian (zbyt krótkie wędzidełko podjęzykowe, obniżone bądź wzmożone napięcie mięśniowe), które mogłyby zaburzyć rozwój mowy.
1.3. Zaburzenia połykania i gryzienia
Dla niektórych rodziców może wydać się dziwne, że odpowiednie karmienie dziecka ma bardzo duży wpływ na mowę. Jednak ma – i to ogromny, ponieważ te same mięśnie biorą udział w przyjmowaniu pokarmu, jak i mówieniu. Dlatego dziecko, które wykazuje problemy ze ssaniem, połykaniem, gryzieniem czy żuciem może również mieć problem z nabywaniem mowy. Wszelkie nieprawidłowości w przyjmowaniu pokarmu powinny skłonić rodzica do wizyty u logopedy, dzięki czemu będzie można również zapobiec zakłóceniom w rozwoju mowy.
1.4. Zaburzenia rozwoju ruchowego
Duża część rodziców dziwi się, że logopeda podczas wywiadu pyta o rozwój ruchowy dziecka. Nic w tym dziwnego. Istnieje powiązanie pomiędzy sprawnością ruchową a mową. Kiedy u dziecka występują nieprawidłowości w rozwoju ruchowym (motoryka duża, mała, napięcie mięśniowe), możliwe jest również wystąpienie opóźnień w nabywaniu mowy.
1.5. Środowisko
Dziecko w pierwszych latach życia wymaga nie tylko nieustannego kontaktu z osobami z najbliższego otoczenia, ale również stałego kontaktu językowego. Dziecko pozbawione jakichkolwiek bodźców dźwiękowych nie rozwinie systemu językowego zupełnie lub pojawi się on z dużym opóźnieniem.
Opisane powyżej czynniki powstania opóźnień w rozwoju mowy są jedynie podpowiedzią, na co powinni zwrócić uwagę rodzice, których dzieci "ociągają się" z mówieniem. Jednak nic nie zastąpi wizyty u logopedy, który przeprowadzi odpowiednie badanie. Warto wspomnieć, że logopeda nie tylko prowadzi terapię dzieci, ale również konsultacje, na które może przyjść każdy rodzic zaniepokojony rozwojem mowy swojego dziecka.
Artykuł powstał we współpracy z Klubem Rodzica.