Humanizm jako prąd umysłowy doby renesansu
Humanizm (z łac. 'humanitas' – człowieczeństwo, ludzkość) to prąd umysłowy doby renesansu. Stał w opozycji do średniowiecznej wizji człowieka jako osoby anonimowej, pozbawionej indywidualności. Jakie założenia przyświecały humanizmowi? Przeczytajcie.
1. Humanizm w renesansie
Przypomnijmy: w średniowieczu najważnieszy był Bóg. To on był w centrum wszystkiego. Człowiek miał żyć zgodnie z jego przykazaniami i na chwałę bożą. Miał ściśle określone miejsce w hierarchii. Musiał pozostać anonimowy (stąd trudno dziś wskazać autorów takich dzieł jak "Bogurodzica" czy "Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią").
Renesans zrywa z tym poglądem. Stawia człowieka w centrum (antropocentryzm). Daje mu poczucie indywidualności.
Humaniści nie bali się pytać, kim jest człowiek i jaka jest jego rola na świecie. Zachęcali do poznawania siebie, zajrzenia do swojej duszy i serca, zbadania swoich pragnień. Ich wzorem była antyczna sztuka, literatura i filozofia. Chcieli powtórzyć grecki ideał wychowawczy.
Przeczytaj także:
2. Założenia i przedstawiciele humanizmu
Antyk studiowano dogłębnie. Chciano pozyskać z niego jak najwięcej, stąd pojawienie się nauk humanistycznych. Uprawiano je na wielu prestiżowych uczelniach, również w Akademii Krakowskiej.
Humaniści byli otwarci na świat, naturę. W kręgu ich zainteresowań był świat doczesny. Nie odrzucali Boga, ale patrzyli na niego inaczej niż w dobie średniowiecza: nie był surowym Ojcem, ale Stwórcą, który dał człowiekowi możliwość podziwiania piękna i szczęśliwego życia.
Dziś humanistą nazywamy człowieka uczonego, który wyróżnia się wiedzą w wielu dziedzinach. Nie są mu obce zagadnienia filozoficzne, literackie. Orientuje się w polityce i sztuce.
Humanizm wywarł ogromny wpływ na kształt epoki renesansu. Wyznaczył w Europie kierunek kulturalny, polityczny, społeczny i literacki.
Przedstawiciele humanizmu europejskiego to m.in.: holenderski teolog Erazm z Rotterdamu, Thomas More, francuski pisarz François Rabelais, włoski poeta Petrarka i filozof Giovanni Pico della Mirandola.
W Polsce za wybitnego przedstawiciela humanizmu uznaje się Jana Kochanowskiego, autora m.in. cyklu trenów.
3. Humanizm. To warto wiedzieć!
- Kierunek narodził się w XV wieku we Włoszech, a jego nazwa pochodzi od łacińskiego przymiotnika – humanus (człowiek).
- Humanizm renesansowy na początku nawiązywał do filozofii Epikura (epikureizm zakładał brak cierpienia oraz duchową i intelektualną przyjemność).
- Humanizm widział świat jako harmonijny, piękny.
- Nie krytykowano religii chrześcijańskiej, jednak patrzono na nią z większym optymizmem niż w średniowieczu.
- Sztuka humanistów renesansowych była znakomita, świetnie przygotowana. Nie była też anonimowa, wręcz przeciwnie – dzieła miały zapewnić artystom wieczne życie i należytą im chwałę.
- Dewizą humanistów było powiedzenie rzymskiego komediopisarza Terencjusza: "Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce".
- Humaniści byli zafascynowani kulturą starożytnej Grecji i Rzymu.
4. Jak ułatwić dziecku naukę?
Podstawowe informacje na temat humanizmu dziecko poznaje już w szkole podstawowej. Treści te są rozszerzane w szkole średniej. Warto je powtórzyć przed maturą.
Sami na pewno pamiętamy ze szkoły, jak uczyliśmy się założeń renesansu. Warto przypomnieć sobie najważniejsze zagadnienia związane z tą epoką, by pomóc dziecku w nauce.
Starajcie się nie tyle uczyć materiału na pamięć, ile o nim rozmawiać. Niczym renesansowi humaniści zadawajcie pytania, dyskutujcie. Możecie też spisać najważniejsze informacje na kartce i powiesić je w widocznym miejscu. To pomoże dziecku utrwalić wiedzę na temat humanizmu oraz epoki renesansu.
