Trwa ładowanie...

"Fraszki" Jana Kochanowskiego

 Agnieszka Gotówka
26.03.2021 13:08
"Fraszki" Jana Kochanowskiego
"Fraszki" Jana Kochanowskiego (gettyimages)

Fraszki to krótkie utwory liryczne rymowane lub wierszowane o różnorodnej tematyce. Znane były już w starożytności. Do literatury polskiej wprowadził je Jan Kochanowski.

spis treści

1. Fraszki – co to za gatunek literacki?

Słowo ‘fraszka’ w XVI wieku miało kilka znaczeń, m.in. oznaczało „kogoś mało znaczącego”, „coś niedużego”, „rzecz o niewielkiej wartości”.

Epoki literackie: przedstawiciele i główne idee
Epoki literackie: przedstawiciele i główne idee

Epoki literackie muszą być znane każdemu uczniowi szkoły średniej. Warto się ich dobrze nauczyć, wówczas

przeczytaj artykuł
Zobacz film: "Jak możesz pomóc maluchowi odnaleźć się w nowym środowisku?"

Fraszki często mają charakter ironiczny (satyryczny) lub humorystyczny. Kończą się puentą. Ze względu na temat można podzielić je na:

  • autobiograficzne
  • liryczne
  • patriotyczne
  • polityczne
  • filozoficzno-refleksyjne
  • autotematyczne
  • biesiadne
  • erotyczne
  • historyczne
  • humanistyczne
  • liryczne
  • matematyczne
  • miłosne
  • obyczajowe
  • religijne
  • satyryczne

Fraszka swoimi korzeniami sięga do epigramatu. Był to krótki utwór liryczny, który zamieszczano na grobach lub pomnikach w starożytnej Grecji. Miał formę aforyzmu. Za jego twórcę uznaje się Symonidesa z Kreos.

Motyw przemijania w literaturze średniowiecznej i renesansowej
Motyw przemijania w literaturze średniowiecznej i renesansowej

Po motyw przemijania chętnie sięgali twórcy wielu epok. W swoich utworach nawiązywali do upływu czasu

przeczytaj artykuł

2. Omówienie wybranych fraszek Jana Kochanowskiego

„Fraszki” Jana Kochanowskiego ukazały się w 1584 roku, a więc krótko po śmierci poety. Był to zbiór ok. 300 utworów, które poeta pisał przez blisko 25 lat. Dzieło podzielono na trzy księgi. W jej skład wchodzą fraszki o różnej tematyce. Różnią się też formą (niektóre są monologami, inne zawierają dialogi) i ilością wersów.

7 domowych sposobów na przedłużenie żywotu kwiatów ciętych. Poznaj sekrety naszych babć
7 domowych sposobów na przedłużenie żywotu kwiatów ciętych. Poznaj sekrety naszych babć [8 zdjęć]

Każda kobieta lubi otaczać się ładnymi rzeczami. Stylowe meble wymagają jednak równie przemyślanych

zobacz galerię

We fraszkach Jana Kochanowskiego pojawiają się również prawdziwe postaci, zwłaszcza przyjaciół poety, np. bohaterem fraszki „O doktorze Hiszpanie” jest Piotr Roizjusz – dworzanin, prawnik, poeta. Są też fraszki, w których Kochanowski nawiązywał do istotnych wydarzeń, jakie rozgrywały się w czasach jemu współczesnych, np. bitwy pod Sokalem w 1519 roku, w której wojska polsko‑litewskie zmierzyły się z Tatarami.

"Pieśń o Rolandzie" - streszczenie eposu rycerskiego
"Pieśń o Rolandzie" - streszczenie eposu rycerskiego

Omawiana we fragmentach w szkole podstawowej "Pieśń o Rolandzie", streszczenie której poniżej przedstawiamy,

przeczytaj artykuł

3. "Raki" Jana Kochanowskiego

Folgujmy paniom nie sobie, ma rada, Miłujmy wiernie nie jest w nich przysada. Godności trzeba nie za nic tu cnota, Miłości pragną nie pragną tu złota. Miłują z serca nie patrzają zdrady, Pilnują prawdy nie kłamają rady. Wiarę uprzejmą nie dar sobie ważą, W miarę nie nazbyt ciągnąć rzemień każą. Wiecznie wam służę nie służę na chwilę, Bezpiecznie wierzcie nie rad ja omylę.

Ta jedna z najpopularniejszych fraszek Jana Kochanowskiego wyróżnia się formą. Zauważ, że każdy wers można czytać zarówno od lewej, jak i od prawej strony.

"Antygona" - streszczenie
"Antygona" - streszczenie

Jeden z najważniejszych dramatów, które kiedykolwiek powstały. Nie jest obszernym dziełem, jednak dość

przeczytaj artykuł

4. "Na dom w Czarnolesie"

Panie, to moja praca, a zdarzenie Twoje; Raczysz błogosławieństwo dać do końca swoje. Inszy niechaj pałace marmórowe mają I szczerym złotogłowiem ściany obijają, Ja, Panie, niechaj mieszkam w tym gniaździe ojczystym, A Ty mię zdrowiem opatrz i sumnieniem czystym, Pożywieniem ućciwym, ludzką życzliwością, Obyczajmi znośnymi, nieprzykrą starością.

U progu życia szczęście może dać poecie tylko przebywanie w ukochanym Czarnolesie. Tam odnajduje spokój. Otoczony jest przyjaciółmi i bliskimi. W domu też odnajduje Boga. We fraszce podmiot liryczny usiłuje dowieść, co jest istotą szczęścia. Ceni zdrowie bardziej niż bogactwo (podobne przesłanie znajdziemy we fraszce "Na lipę").

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze