Renesans. Jakie cechy wyróżniają tę epokę?

Renesans, inaczej Odrodzenie to okres w dziejach kultury europejskiej, obejmujący XVI wiek. Określany często jako odrodzenie sztuki i nauki. Początkowo pojawił się we Włoszech, następnie rozprzestrzenił się na inne kraje, w Polsce przypadł na okres panowania Jagiellonów - od końca XV wieku do niemal połowy XVII. Jak rozwijał się renesans? Czym się charakteryzował? Co jeszcze powinien wiedzieć każdy uczeń na temat renesansu?

1. Ramy czasowe renesansu

Początek renesansu pokrywa się z końcem epoki średniowiecza - upadkiem Konstantynopola, końcem wojny stuletniej, wynalezieniem druku przez Gutenberga oraz odkryciem Ameryki przez Kolumba. Są to jednak jedynie symboliczne daty, ponieważ w wielu krajach, takich jak Włochy czy Francja przejście nastąpiło w sposób płynny.

Dodatkowo sprawę utrudnia fakt, iż do różnych krajów renesans dotarł w różnym czasie, a w żadnej dziedzinie kultur nie wyparł do końca form ze średniowiecza.

Zobacz film: "Wysokie oceny za wszelką cenę"

Również nie do końca jasna jest data końca tej epoki i jest ona zależna od różnych koncepcji historycznych.

Renesans w Polsce przypada na lata 1450 - 1630.

2. Skąd pochodzi nazwa epoki?

Określenie "renesans" wywodzi się od francuskiego słowa "renaissance", oznaczające powtórne narodziny, dlatego też epoka ta nazywana jest zamiennie okresem Odrodzenia. Nie bez powodu zresztą, ponieważ w tym okresie odrodził się zarówno człowiek, jak i sztuka i nauka, a także ciekawość świata.

W epoce tej ożyło nowożytne piśmiennictwo, nastąpił intensywny rozwój sztuki, a przede wszystkim rozkwitła literatura narodowa, rzeźba, architektura i malarstwo. Na powrót odrodziły się ideały znane ze starożytności, chociaż w zupełnie innym rozumieniu.

Renesans miał stanowić opozycję do epoki średniowiecza, która uznawana była wiele lat za okres "zacofania" i określana jako wieki ciemne. Odrodzenie było swoistym przebudzeniem.

I choć po latach zrewidowano poglądy na temat epoki średniowiecza i oddano jej należne miejsce w dziejach kultury, to mimo to okres renesansu nazywany jest początkiem współczesności.

3. Rozwój renesansu w Europie

Na rozwój epoki renesansu w Europie miało wpływ wiele wydarzeń. Przede wszystkim śmiertelna zaraza dżumy, szalejąca na kontynencie europejskim w XIV wieku, która pochłonęła życie milinów ludzi. Ci, którzy ocaleli, pragnęli nowej ideologii, dzięki której mogliby cieszyć się życiem, dopóki mają taką możliwość. Tak narodził się humanizm.

Drugim istotnym czynnikiem była reformacja i kryzys papiestwa, w wyniku którego Papież przestał być wspólną władzą duchowną, łacina zaś powoli ustępowała miejsca językom narodowym.

Na ten okres datujemy również powstanie druku, które miało duży wpływ na rozpowszechnianie nowej myśli humanistycznej i religijnej, przez co idee humanizmu i reformacji szybciej się upowszechniały.

Czwartym ważnym czynnikiem, który wpłynął na rozwój renesansu było rozbicie Europy cesarsko - papieskiej i powstanie w wyniku tego zjednoczonych państw i państewek. Krajami zjednoczonymi w tym okresie była między innymi Francja, Hiszpania i Polska.

4. Cechy renesansu

Najważniejsze cechy renesansu to:

• antropocentryzm: główną tematyką literatury i sztuki był człowiek;
• humanizm, który zakładał, że człowiek jest centrum wszystkiego;
• reformacja, zapoczątkowana przez Marcina Lutera;
• powrót do starożytności, antyku, klasycznych proporcji w malarstwie; filozofii antycznej;
• na malowidłach, rzeźbach i freskach przedstawiano pięknych, dobrze zbudowanych ludzi;
• trójwymiarowość w sztuce;
• docenienie kobiet.

Renesans, w przeciwieństwie do teocentryzmu charakteryzującego średniowiecze, skupiał się na człowieku. Rozwijał się humanizm, którego elementy do dziś przewijają się w literaturze. Od tego momentu człowiek niezmiennie jest obiektem zainteresowania pisarzy i artystów.

Reformacja i rozwój państw narodowych przyczyniły się do wzrostu poczucia tożsamości narodowej i patriotyzmu, od tego momentu następuje rozwój postaw obywatelskich i reform.

Człowiek renesansu to wszechstronny, wykształcony eurydyta, stale się rozwijający, uzdolniony w wielu różnych dziedzinach. Dobrym przykładem renesansowego umysłu jest Leonardo da Vinci.

5. Twórcy renesansu

Wśród najsławniejszych twórców epoki renesansu w Polsce znajdują się:

• Mikołaj Rej;
• Jan Kochanowski;
• Mikołaj Kopernik;
• Piotr Skarga;
• Andrzej Frycz Modrzewski.

Przedstawiciele renesansu w Europie to:

• Francesco Petrarka;
• Leonardo Da Vinci;
• Michał Anioł;
• Rafael Santi;
• Erazm z Rotterdamu;
• William Shakespeare;
• Tycjan;
• Vasco da Gama.