Dlaczego na ospę choruje się tylko raz?

Niektóre choroby przechodzi się tylko raz w życiu, inne wracać mogą do nas jak bumerang.

Układ odpornościowy człowieka każdego dnia wykonuje tytaniczną pracę. Broni organizm przed atakującymi go chorobotwórczymi drobnoustrojami. Jest to możliwe między innymi dzięki tzw. „pamięci immunologicznej”.

Jest to zjawisko, które polega na zapamiętywaniu przez komórki układu odpornościowego komórek wroga (wirusów i bakterii). Gdy zatem ponownie będą chciały zaatakować organizm, wytworzone zostaną odpowiednie przeciwciała, dzięki czemu szybciej pozbędziemy się objawów infekcji lub wcale nie zachorujemy.

Najpopularniejsze choroby i problemy wieku dziecięcego [11 zdjęć]

Bez względu na to, czy twoje dziecko spędza wolny czas na placu zabaw, czy w przedszkolu, zawsze istnieje

zobacz galerię

1. Stan trwałej odporności

Niektóre choroby prowadzą do rozwoju stanu trwałej odporności. Dotyczy to zwłaszcza chorób zakaźnych wieku dziecięcego.

Tak jest choćby w przypadku ospy wietrznej, która to chorobę wywołuje wirus VZV. Wrotami zakażenia są górne drogi oddechowe, skąd patogen przenika do okolicznych węzłów chłonnych, następnie do wątroby i śledziony. Po kilku dniach dochodzi do zakażenia nabłonków skóry i błon śluzowych (co uwidacznia się w postaci osutki pęcherzykowej). Wirus ulega utajeniu w komórkach zwojów korzeni grzbietowych i nerwów czaszkowych, stąd też może się on uaktywnić nawet po kilku latach w postaci półpaśca.

Trwałą odporność pozostawia również zachorowanie na świnkę (nagminne zapalenie przyusznic). Wirus przenosi się drogą kropelkową przez bezpośredni lub pośredni kontakt z zakażonym materiałem, np. śliną, krwią.

Stan zapalny najczęściej obejmuje ślinianki przyuszne, rzadziej podżuchwowe.

W niektórych sytuacjach dojść może do powtórnego zachorowania na świnkę, ale dotyczy to przede wszystkim pacjentów z zaburzeniami odporności.

W zdecydowanej większości przypadków odporność na całe życie nabywa się także po przebyciu różyczki. Po zachorowaniu lub po zaszczepieniu się we krwi stwierdza się obecność swoistych IgG (jego stabilne stężenie świadczy o przebytym zakażeniu).

Informacja ta jest niezwykle ważna dla kobiet w ciąży, gdyż wirus różyczki ma zdolność przenikania przez łożysko, co może wywołać u dziecka różyczkę wrodzoną. To niezwykle niebezpieczna choroba, która ma złe rokowanie: może być przyczyną powstania wad rozwojowych.

Trwała odporność powstaje również po zachorowaniu na odrę.

2. Przebycie jakich chorób nie daje trwałej odporności?

Przed ponownym zachorowaniem nie chroni przebycie krztuśca. Trwałej odporności nie daje również szczepienie.

Krztusiec (koklusz) to bakteryjna choroba zakaźna, dla której charakterystyczne są napady niezwykle meczącego kaszlu. Wywołujący ją patogen – gram-ujemna pałeczka tlenowa Bordetella pertussis – wytwarza toksynę krztuścową, która prowadzi do martwicy nabłonka dróg oddechowych.

Co roku powtórzyć się może również zachorowanie na grypę. Spowodowane jest to faktem częstych mutacji typów tego patogenu, co daje wręcz nieograniczoną liczbę kombinacji. Stąd coroczna zmiana składu szczepionki przeciwko grypie.

Podobnie jest z wirusami wywołującymi przeziębienie. Jest ponad 200 ich typów, najczęściej chorobę wywołują rynowirusy, koronawirusy, wirus RS i adenowirusy.

Różne postaci patogenu wywołują również chorobę bostońską, stąd zdarzają się ponowne zachorowania. Bostonka dotyka najczęściej dzieci, choć wirusy Coxackie A i B oraz Echo, które wywołują chorobę, mogą zaatakować również dorosłych.

Z kolei na gorączkę trzydniową można zachorować tylko dwa razy w życiu. Wywołują ją bowiem dwa rodzaje herpeswirusa (HHV-6 oraz HHV-7).

Gdy układ immunologiczny działa sprawnie, jego komórki z łatwością pokonują chorobotwórcze drobnoustroje. Tego jednak musi się nauczyć. Jest to proces długotrwały, ale konieczny. Ważne jest również odpowiednie wspieranie odporności.