Bakterie w moczu u dzieci – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie

Bakterie w moczu u dzieci pojawiają się z wielu powodów, a patologii mogą towarzyszyć różne objawy. Ponieważ infekcjom dróg moczowych można zapobiegać, warto wiedzieć, co robić, a czego unikać, by nie doszło do zakażenia. Nie mniej ważne jest, by trzymać rękę na pulsie, a w razie pojawienia się niepokojących symptomów podjąć działania pozwalające zdiagnozować i wyleczyć chorobę.

1. Bakterie w moczu u dzieci – skąd się biorą?

Bakterie w moczu u dzieci oznaczają ryzyko wystąpienia zakażenia układu moczowego (ZUM). W sytuacji, gdy stan zapalny dotyczy pęcherza i cewki moczowej, mówi się o zapaleniu dolnych dróg moczowych. Gdy patologia dotyczy nerek, mówi się o zapaleniu górnych dróg moczowych (rozpoznaje się odmiedniczkowe zapalenie nerek).

Najczęstszą drogą zakażenia jest droga wstępująca, przez cewkę moczową, pęcherz i moczowody do nerek. Do zainfekowania organizmu rzadziej dochodzi poprzez krew. Jak do tego dochodzi?

Zobacz film: "Badanie moczu na bilirubinę"

Specjaliści wskazują na różne sytuacje i czynniki, które sprzyjają obecności bakterii w moczu dziecka. To przede wszystkim nieodpowiednia bądź niedostateczna higiena okolic intymnych. Dotyczy to zarówno zbyt rzadkiej zmiany pieluchy u niemowlaków i nieco starszych maluchów, jak i podmywania krocza. Trzeba wiedzieć, że jedyny właściwy kierunek w przypadku dziewczynek to ruch od przodu ku tylnej części krocza. Dlaczego to ważne?

Zdarza się, że najbardziej rozpowszechniona bakteria, odpowiadającą za zakażenia układu moczowego, to jest Escherichia coli, czyli pałeczka okrężnicy bytująca w układzie pokarmowym, z odbytu przedostaje się do układu moczowego (z uwagi na odległość odbytu do cewki moczowej do ZUM predysponowane są dziewczynki).

Bakterie w moczu u dzieci pojawiają się także częściej u osób, które mają wady wrodzone układu moczowego lub zmagają się zaburzeniami, takimi jak na przykład refluks pęcherzowo-moczowodowy.

2. Bakterie w moczu u dzieci – objawy

Jakie są objawy obecności bakterii w moczu u dziecka? To zależy nie tylko od zaawansowania choroby, ale i wieku dziecka. U noworodka i niemowlaka, ze względu na ograniczone możliwości komunikacyjne, zakażenie układu moczowego można podejrzewać, gdy obserwuje się u dziecka płaczliwość, rozdrażnienie, ale i gorączkę bez typowych symptomów infekcji układu oddechowego.

Na co mogą skarżyć się starsze dzieci? Objawy infekcji dróg moczowych u dzieci to:

• bolesne oddawanie moczu,
• pieczenie okolicy ujścia cewki moczowej podczas oddawania moczu,
• bolesne parcie na mocz, częste parcie na mocz (częstomocz), co wiąże się zarówno z dyskomfortem, mimowolnym oddawaniem moczu (moczenie), jak i częstym korzystaniem z toalety,
• stan podgorączkowy i gorączka o niejasnej przyczynie,
• dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takie jak wymioty czy biegunka, brak łaknienia,
• ból podbrzusza, tkliwość brzucha, kolka jelitowa.

Gdy pojawia się ból zlokalizowany w dolnej części pleców czy z boku, w okolicy lędźwiowej, mocz staje się mętny, ciemniejszy i wydziela zapach amoniaku, prawdopodobnie bakterie zajęły nerki.

Symptomy zakażenia nie pojawiają się zawsze. Bakterie w moczu u dziecka bez objawów to bakteriomocz. Z uwagi na brak symptomów, patologię rozpoznaje się w badaniu moczu.

3. Bakterie w moczu u dziecka – norma i badanie, leczenie

Bakterie w moczu u dziecka może wykryć badanie ogólne moczu (analizowana jest ocena ciężaru właściwego, obecności białka, leukocytów, erytrocytów lub innych nieprawidłowych składników).

Co oznacza wynik: nieliczne bakterie w moczu u dziecka, liczne bakterie w moczu u dziecka czy bardzo liczne bakterie w moczu u dziecka? Jaka jest dopuszczalna ilość bakterii na 1 ml moczu? Za normę uznaje się wynik od 0-130/ul (czyli od 0 do 24 w polu widzenia). Większa ilość wskazuje na zakażenie układu moczowego.

Aby ustalić, jaki rodzaj patogenów kolonizuje układ moczowy dziecka, wykonuje się badanie bakteriologiczne, to jest posiew moczu z antybiogramem, który pozwala na wykrycie bakterii i ich identyfikację oraz wskazanie, na jaki antybiotyk patogen jest wrażliwy bądź nie.

Aby pobrać mocz do badania, w przypadku noworodków i niemowląt wokół ujścia cewki moczowej przykleja się specjalne woreczki, do których spływa ciecz. Starsze dzieci powinny nasikać do jałowego pojemniczka: rano, po przebudzeniu, ze środkowego strumienia, po podmyciu się.

Leczenie infekcji dróg moczowych opiera się na antybiotykoterapii (cefuroksym, amoksycylina z klawulanianem). W tym czasie nie wolno zapominać o przyjmowaniu probiotyków.

Lżejsze postaci ZUM lub stany zapalne pęcherza można leczyć doustnie kotrimoksazolem, trimetoprimem lub furazydyną. Wymiotujące lub odwodnione dzieci powinny być leczone w szpitalu. Terapia ZUM trwa zwykle tydzień.

4. Profilaktyka infekcji dróg moczowych

Infekcjom dróg moczowych u dzieci można zapobiegać. Bardzo ważne jest, by:

• dokładnie i prawidłowo myć okolice intymne,
• oczyszczać miejsca intymne zawsze po skorzystaniu z toalety,
• codziennie zmieniać bieliznę,
• nie wstrzymywać moczu, opróżniać pęcherz moczowy do końca,
• dużo pić w ciągu dnia (najlepiej sprawdza się niegazowana woda),
• unikać zaparć.

Jeżeli często dochodzi do nawrotów infekcji dróg moczowych, warto skonsultować się z lekarzem i wdrożyć bardziej wnikliwą diagnostykę. Ryzyko nawrotów ZUM, a co za tym idzie także przewlekłej choroby nerek i niewydolności narządów, zmniejsza specjalistyczne leczenie urologiczne.