Rany

Zranienia dotyczą osób w każdym wieku, a wyjątkowo często dochodzi do nich u dzieci. Powstające w wyniku urazów rany wykazują bardzo różną rozległość uszkodzeń. Najogólniej możemy je podzielić na powierzchowne i głębokie, a ze względu na rodzaj uszkodzenia możemy wyróżnić zwykłe otarcia, rany cięte, szarpane, tłuczone, rąbane, miażdżone lub kąsane. Ponadto mogą one dotyczyć tylko skóry lub też sięgać głębiej i uszkadzać mięśnie, naczynia i nerwy. Mogą one także wykazywać różny stopień zanieczyszczenia i w związku z tym różne może być ryzyko infekcji. W zależności od charakteru rany różny będzie sposób postępowania, gdyż niektóre będą wymagały jedynie odkażenia i powierzchownego opatrunku, głębsze już zaopatrzenia chirurgicznego z szyciem rany włącznie. Ponadto w przypadku głębokiego zranienia i uszkodzenia naczyń może dochodzić do wymagających szybkiego zatamowania krwotoków tętniczych lub żylnych. Podobnie bardzo zanieczyszczone rany będą wymagały starannego zdezynfekowania, a nawet profilaktycznej antybiotykoterapii. Bez względu na rodzaj rany, znajomość zasad udzielania pierwszej pomocy w przypadku zranień jest bardzo ważna, zwłaszcza dla rodziców.

1. Pierwsza pomoc w zranieniach

W przypadku powstania zranienia należy ocenić wstępnie, czy rana jest głęboka i będzie wymagała pomocy lekarskiej, czy tylko powierzchowna i wystarczy zaopatrzenie w warunkach domowych. Jeśli jest to rana powierzchowna, należy ją zdezynfekować za pomocą wody utlenionej lub po prostu wody z mydłem, a następnie przykryć ją jałowym opatrunkiem. Taka rana nie będzie raczej wymagała interwencji lekarza. Natomiast jeśli rana jest głęboka, mocno krwawi, jest bardzo zanieczyszczona lub znajdują się w niej ciała obce, wskazane jest jej wstępne zaopatrzenie na miejscu zdarzenia, a następnie udanie się do chirurga, który we właściwy sposób ostatecznie zabezpieczy ranę. Taką ranę powinniśmy przykryć szczelnie jałowym opatrunkiem, chroniąc ją w ten sposób przed dalszym zanieczyszczeniem i wnikaniem drobnoustrojów. Dalsza pomoc będzie już należała do lekarza.

2. Tamowanie krwawienia

Zdarza się, że rana jest na tyle głęboka, że dochodzi do uszkodzenia naczyń tętniczych lub żylnych i dużej utraty krwi. W przypadku uszkodzenia tętnicy krew wypływa w sposób pulsacyjny i jest ona jasnoczerwona, natomiast w krwawieniu żylnym krew jest ciemnoczerwona i wypływa w sposób ciągły. Niezależnie od tego zarówno krwawienie z tętnicy, jak i z żyły może prowadzić do zagrażającej życiu utraty krwi i stać się przyczyną wstrząsu hipowolemicznego. W związku z tym należy w pierwszej kolejności jak najszybciej zatamować takie krwawienie. W przypadku krwawienia z tętnicy można zastosować opaskę uciskową zakładaną na kończynę powyżej miejsca zranienia, można też w przypadku braku jakichkolwiek materiałów zastosować bezpośrednie uciśnięcie palcami uszkodzonej tętnicy. Jednak zarówno jedna, jak i druga metoda nie jest pozbawiona wad, gdyż opaska uciskowa powoduje nieodwracalne zmiany niedokrwienne w kończynie i uszkodzenie nerwów, a uciśnięcie tętnicy przez osoby niedoświadczone nie zawsze się udaje. Dlatego obecnie zalecaną metodą jest stosowanie opatrunku uciskowego, polegającego na szczelnym i dość silnym owinięciu miejsca krwawiącego bandażem. Dobrze wykonany opatrunek uciskowy prawidłowo tamuje krwawienie, a ponieważ jest szeroki, nie prowadzi do niedokrwienia i uszkodzenia tkanek. Podobny opatrunek uciskowy może być stosowany w krwawieniach żylnych.

3. Opracowanie i zaopatrzenie rany w warunkach szpitalnych

W przypadku ran głębokich konieczne jest fachowe jej opracowanie. Zwykle zajmuje się tym chirurg. Przede wszystkim dokładnie oczyszcza on ranę używając różnego rodzaju środków dezynfekujących. Usuwa on z niej także ewentualne ciała obce i w razie konieczności zaopatruje uszkodzone naczynia. W niektórych przypadkach konieczne jest także usunięcie martwiczych tkanek. Po takim opracowaniu najczęściej konieczne jest zbliżenie do siebie brzegów rany, aby ułatwić i przyśpieszyć proces gojenia. Zwykle po prostu szyję się ranę szwem pojedynczym lub ciągłym, ale w użyciu są także metalowe klipsy lub klamry, paski adhezyjne czy kleje tkankowe. Tak zaopatrzoną ranę zabezpiecza się następnie jałowym opatrunkiem. Jeżeli rana była bardzo zanieczyszczona, istnieje duże ryzyko infekcji bakteryjnej, a zwłaszcza bardzo niebezpiecznej infekcji beztlenową laseczką zgorzeli gazowej. Aby temu zapobiec, lekarz może zastosować profilaktyczną antybiotykoterapię. Ponadto w pewnych przypadkach konieczna jest również profilaktyka przeciwtężcowa.