Przepuklina u noworodka
Przepuklina ma miejsce, gdy odcinek jelita wystaje przez słaby punkt w mięśniach brzucha. Wówczas pod skórą widać miękkie wybrzuszenie. U dzieci przepuklina występuje zwykle wokół pępka (przepuklina pępkowa) lub w pachwinie (przepuklina pachwinowa). Przypadłość ta może rozwinąć się w ciągu pierwszych miesięcy życia dziecka z powodu słabości mięśni brzucha, ale niektóre dzieci mają przepuklinę już w chwili przyjścia na świat. Często zdarza się, że przepuklina zostaje zdiagnozowana dopiero po kilku tygodniach.
1. Przyczyny przepukliny u dzieci
Ryzyko wystąpienia przepukliny u dziecka jest większe, jeśli jego rodzice lub rodzeństwo mieli przepuklinę w okresie niemowlęcym. Prawdopodobieństwo przepukliny wzrasta również w przypadku mukowiscydozy, rozwojowej dysplazji biodra, niezstąpionych jąder oraz nieprawidłowości w budowie cewki moczowej. Warto uświadomić sobie, że powody pojawienia się u dziecka przepukliny pępkowej i pachwinowej nie są takie same.
Przepuklina pachwinowa występuje u 1-3% wszystkich dzieci, znacznie częściej u chłopców niż u dziewczynek. W miarę jak płód płci męskiej rośnie i dojrzewa w czasie ciąży, jądra rozwijają się w brzuchu i następnie obniżają się do moszny przez kanał pachwinowy. Wkrótce po urodzeniu kanał pachwinowy zamyka się, uniemożliwiając cofanie się jąder do brzucha. Jeśli jednak kanał nie zamknie się do końca, fragment jelita może przeciskać się do kanału pachwinowego, powodując przepuklinę. Mimo iż dziewczynki nie mają jąder, występuje u nich kanał pachwinowy, co oznacza, że również u nich może pojawić się przepuklina. Przypadłość ta jest częstsza u wcześniaków. Objawy przepukliny są widoczne zwykle w prawej pachwinie, choć mogą pojawić się po obu stronach.
Przepuklina pępkowa występuje u około 10% dzieci, przy czym częściej diagnozuje się ją u dziewczynek. Na jej wystąpienie narażone są głównie wcześniaki. Do powstania przepukliny przyczynia się budowa anatomiczna dzieci. Gdy płód rośnie i rozwija się w czasie ciąży, w mięśniach brzucha znajduje się małe otwarcie, przez które przechodzi pępowina, łącząc matkę z dzieckiem. Po porodzie otwarcie to zamyka się w miarę jak dziecko rośnie. Czasami jednak te mięśnie nie łączą się do końca i pozostaje niewielka przerwa. Wówczas jelito może przemieszczać się przez to otwarcie i powodować przepuklinę.
2. Objawy i diagnoza przepukliny u noworodka
Mimo iż przepuklina występuje zwykle już u noworodka, wielu rodziców dostrzega jej symptomy dopiero po kilku tygodniach lub wręcz miesiącach. Przepuklina pachwinowa może objawiać się wybrzuszeniem lub obrzękiem w pachwinie albo mosznie. Obrzęk może nasilać się, gdy dziecko płacze i zmniejszać się w chwilach relaksu. Jeśli lekarz lekko naciska na wybrzuszenie, gdy dziecko jest spokojne i leży na wznak, przepuklina staje się mniejsza lub znika. Natomiast przepuklina pępkowa wygląda jak obrzęk lub wybrzuszenie w okolicy pępka. Zwykle zachowuje się jak przepuklina pachwinowa, zmniejszając się, gdy dziecko jest zrelaksowane.
Jeśli przepuklina nie cofa się, fragment jelita może utknąć w osłabionej partii mięśnia brzucha. Wówczas u dziecka mogą pojawić się następujące objawy:
- pełny, okrągły brzuch,
- wymioty,
- ból lub rozdrażnienie,
- zaczerwienienie lub odbarwienie skóry,
- gorączka.
Diagnozę przepukliny można postawić na podstawie badania dziecka. Lekarz musi sprawdzić, czy wybrzuszenie można cofnąć do jamy brzusznej, czy też nie. Pediatra może zalecić wykonanie badania USGlub RTG jamy brzusznej, zwłaszcza jeśli przepuklina nie cofa się.
3. Leczenie przepukliny
Sposób leczenia tej przypadłości zależy od wielu czynników: wieku i stanu zdrowia dziecka, rodzaju przepukliny, tego, czy przepuklina cofa się, tolerancji dziecka na leki oraz od preferencji lekarza. W przypadku przepukliny pachwinowej konieczna jest operacja. Przeprowadza się ją możliwie szybko po wykryciu tej przypadłości, gdyż jelito może utknąć w kanale pachwinowym. Wówczas dopływ krwi do jelita może być odcięty, a samo jelito może doznać uszkodzenia. W czasie zabiegu dziecko jest znieczulone. Chirurg wykonuje małe nacięcie i umieszcza fragment jelita z powrotem w jamie brzusznej. Następnie zszywa mięśnie. Operacja jest stosunkowo prostym zabiegiem. Mały pacjent może zwykle wrócić do domu jeszcze tego samego dnia.
U wielu dzieci dotkniętych przepukliną pępkową następuje samoistne wyleczenie tej przypadłości jeszcze przed pierwszymi urodzinami. Niemal wszystkie przypadki przepukliny ustępują do piątego roku życia. Jeśli jednak z czasem przepuklina jest coraz większa, nie cofa się i jest obecna po trzecich urodzinach dziecka, lekarz może zalecić operację. Przebiega ona niemal identycznie jak w przypadku operacji przepukliny pachwinowej. Ryzyko nawrotu przepukliny jest niewielkie. Przypadłość może jednak wrócić, gdy doszło do uszkodzenia jelita.