Mięso w ciąży: na co trzeba szczególnie uważać?

Mięso w ciąży to bardzo ważny składnik diety. Zawiera żelazo, cynk, białko zwierzęce oraz witaminy z grupy B. Czy jednak może być spożywane bez ograniczeń? I dlaczego surowe mięso jest niezalecane w diecie kobiet w ciąży?

1. Mięso w ciąży. Dlaczego to istotny składnik diety?

Mięso jest najlepszym źródłem żelaza, na którego niedobory są szczególnie narażone kobiety w ciąży. Dzieje się tak dlatego, że gdy w organizmie kobiety rozwija się dziecko, następuje m.in. wzrost objętości krwi krążącej, obniżenia hematokrytu i spadku stężenia hemoglobiny. Zwiększone zapotrzebowanie na żelazo wynika też ze wzrostu płodu i łożyska, tworzenia hemoglobiny, a także zwiększania się masy mięśniowej matki.

W czasie ciąży dzienne zapotrzebowanie na żelazo zwiększa się o około 1 mg/dobę w I trymestrze do około 7,5 mg/dobę w III trymestrze ciąży.

Najlepiej przyswajalne jest żelazo pochodzenia zwierzęcego. Najwięcej znajduje się go w czerwonym, chudym mięsie, dużo mniej w mięsie z kurczaka i w rybach. Bardzo dużo tego pierwiastka zawiera też wątróbka.

By zwiększyć wchłanianie żelaza zaleca się:

• dodawać do posiłków produkty bogate w witaminę C (np. brukselkę, natkę pietruszki, chrzan, jarmuż, paprykę czerwoną i zieloną, szpinak, kalafior, porzeczki czarne, truskawki, poziomki, cytrynę, grejpfrut, pomarańcze),
• spożywać chleb na zakwasie i inne produkty fermentowane, np. kapustę kiszoną, ogórki kiszone,
• unikać spożywania kawy (szczególnie z mlekiem) i herbaty do posiłków i w okresie okołoposiłkowym, ze względu na zawartość tanin i polifenoli hamujących wchłanianie żelaza,
• unikać spożywania produktów zawierających duże stężenie wapnia (produkty nabiałowe) razem z posiłkiem bogatym w żelazo.

1.1. Jakie mięso w ciąży?

Cynk to kolejny pierwiastek, w który obfituje mięso. Jest go najwięcej w mięsie wołowym. Inne rodzaje mięsa zawierają go znacznie mniej. Mięso to poza tym doskonałe źródło białka. Jest ono niezbędne do rozwoju dziecka. W tym przypadku każdy rodzaj mięsa jest dobry, chociaż należy raczej unikać tłustego mięsa i wybierać chude kawałki.

2. Jakie środki ostrożności powinny podjąć kobiety w ciąży, które zdecydują się na spożywanie mięsa?

Bez znaczenia, czy wybierzemy mięso wołowe w ciąży czy drobiowe, najistotniejszą kwestią jest jego świeżość. Zawsze zatem kupujmy je w sklepach, co do których mamy zaufanie.

2.1. Jakie zagrożenia dla zdrowia matki i dziecka wiążą się ze spożywaniem surowego mięsa w ciąży?

W ciąży niewskazane jest spożywanie surowego mięsa ze względu na ryzyko zakażeń mikrobiologicznych. Nie wolno jeść tatara, steka krwistego, należy też unikać wędlin długo dojrzewających. Z tego samego powodu wędzone mięso w ciąży (zwłaszcza wędzone na zimno) również jest na cenzurowanym.

Jedną z bakterii, która może zanieczyścić pokarm, jest Listeria monocytogenes. Jest zabijana w procesie pasteryzacji i gotowania, stąd produkty poddane tym procesom uważa się za bezpieczne. To dlatego w ciąży zaleca się unikać serów niepasteryzowanych, ale te pasteryzowane można śmiało jeść.

Skąd ta ostrożność? Prawdopodobieństwo wystąpienia listeriozy jest w przypadku kobiet w ciąży podwyższone (ok. jedna trzecia zachorowań występuje właśnie u ciężarnych). Patogen może przejść przez łożysko i zakazić płód.

Przez łożysko do dziecka może też przedostać się Toxoplasma gondii (T. gondii), a konsekwencje zakażenia płodu mogą być bardzo poważne. Żródłem zakażenia może być zakażone mięso (jeśli nie zostało dogotowane lub jest surowe), niepasteryzowane mleko, niemyte owoce i warzywa oraz zanieczyszczona woda.

U dorosłych kliniczna toksoplazmoza występuje rzadko. Stąd u kobiet w ciąży wykonuje się badania mające ustalić, czy przechodziła zakażenie Toxoplasma gondii. Jeśli jest seropozytywna (ma przeciwciała), wówczas ryzyko przeniesienia zarażenia na płód jest niewielkie. Najbardziej niebezpieczne jest zakażenie, do którego doszło w trakcie lub tuż przed zajściem w ciążę.

Warto też wiedzieć, że choć koty są nosicielami T. gondii, posiadanie kota nie jest istotnym czynnikiem ryzyka wystąpienia wrodzonej toksoplazmozy. Nie trzeba unikać kotów domowych, o ile jednak przebywają na stałe w domu, nie polują samodzielnie i nie są karmione surowym mięsem.

3. Czy istnieją bezpieczne alternatywy dla surowego mięsa, które mogą zaspokoić potrzeby żywieniowe w ciąży?

Trudno znaleźć alternatywę dla surowego mięsa. Osoby, które za nim nie przepadają, nie mają problemu. Jesli jednak należysz do grona ludzi uwielbiajających tatar czy sushi, na czas ciąży trzeba powstrzymać się od ich spożywania.

Warto też pamiętać, by:

• Nie próbować mięsa dopóty, dopóki nie zostanie w pełni ugotowane. Mięsa marynowane, suszone lub wędzone nadal mogą zawierać czynniki zakaźne.
• Zakładać rękawice do pracy w ogródku.
• Myć dokładnie ręce po każdym kontakcie z ziemią/piaskiem oraz z surowym mięsem.
• Obierać i starannie myć owoce i warzywa przed spożyciem.
• Przechowywać mięsa oddzielnie od warzyw oraz potraw ugotowanych i gotowych do spożycia.
• Jak najszybciej spożywać produkty łatwo tracące świeżość i gotowe do spożycia.
• Regularnie czyścić lodówkę.
• Unikać niepasteryzowanego mleka i jakichkolwiek pokarmów przyrządzonych z mleka surowego.