Cewnikowanie serca
Cewnikowanie serca to inwazyjne badanie kardiologiczne, które pozwala na bezpośredni pomiar ciśnienia w jamach serca i w wychodzących z niego dużych naczyniach krwionośnych. Badanie umożliwia również określenie stopnia wysycenia krwi tlenem. Cewnikowanie serca polega na przezskórnym nakłuciu żyły lub tętnicy i wprowadzeniu cewnika, który jest przesuwany w świetle naczynia do jam serca lub dużych naczyń odchodzących od serca. Badanie wykorzystywane jest w diagnostyce wad serca. Obecnie jednak coraz częściej cewnikowanie serca zastępowane jest przez nieinwazyjne badanie echokardiograficzne, np. u dzieci można wykryć wady serca już na etapie życia prenatalnego za pomocą echokardiografii płodu.
1. Jak przebiega cewnikowanie serca?
Cewnikowanie serca wykonuje się w trzech przypadkach. Wskazaniem do przeprowadzenia badania są:
- wątpliwości diagnostyczne w niektórych wadach wrodzonych serca,
- określenie stopnia zaawansowania wady serca,
- kwalifikacje do inwazyjnego zabieg kardiologicznego.
Cewnikowanie serca jest przeprowadzane na zlecenie lekarza i odbywa się w warunkach szpitalnych. Pacjent przed badaniem jest poddawany wstępnej ocenie kardiologicznej, która obejmuje: EKG, echo serca i RTG albo USG klatki piersiowej. U dorosłych cewnikowanie serca odbywa się w znieczuleniu miejscowym, natomiast u dzieci – w znieczuleniu ogólnym. Przed badaniem wskazane jest podanie pacjentowi środka uspokajającego. Cewnikowanie serca wykonuje się w pracowni hemodynamicznej. Do badania pacjent bez ubrań układany jest na wznak na stole i przykrywany specjalnym prześcieradłem chirurgicznym.
Miejsce, w którym wykonane zostanie nakłucie najpierw należy poddać sterylizacji, następnie miejscowo znieczulić przez podskórne podanie lignocainy. U noworodków z wadami serca stosuje się znieczulenie ogólne. Podczas cewnikowania przeważnie używa się naczyń udowych, chociaż czasem nakłuwa się także kończynę górną (dół łokciowy). Jeżeli przeprowadzane jest cewnikowanie lewych jam serca, najlepszy dostęp można uzyskać przez naczynia tętnicze. Jeżeli zaś cewnikowanie ma objąć prawe jamy serca, nakłuwa się naczynia żylne. Do nakłuwanego naczynia wprowadza się specjalną koszulkę (rodzaj wenflonu z zastawką), która umożliwia szybką wymianę cewników. Cewnik przesuwany jest przez światło nakłutego naczynia do jam serca i wychodzących z niego dużych naczyń krwionośnych, w których mierzy się ciśnienie krwi i wysycenie jej tlenem.
Cewnik przemieszczający się w naczyniach krwionośnych oraz jamach serca widoczny jest na specjalnym ekranie. Przez organizm osoby badanej regularnie przepuszczana jest wiązka promieni rentgenowskich. Niekiedy pod koniec badania do jam serca podaje się środek cieniujący, tzw. kontrast. Po cewnikowaniu serca lekarz usuwa koszulkę naczyniową, a na miejsce wkłucia zakłada opatrunek uciskowy, który powinien pozostać przez kilka-kilkanaście godzin. Wynik badania przekazywany jest w formie opisu, czasem z dołączonymi kliszami rentgenowskimi lub filmem.
2. Jakie powikłania mogą wystąpić po cewnikowaniu serca?
Przeciwwskazaniem do przeprowadzenia badania jest skaza krwotoczna. Po zakończeniu badania pacjent odwożony jest na oddział szpitalny, gdzie przez najbliższe kilkanaście godzin powinien zostać w pozycji leżącej. W tym czasie zalecane jest częste przyjmowanie płynów z równoczesnym ograniczeniem spożywania posiłków. Najczęstszym powikłaniem po cewnikowaniu serca jest krwiak w miejscu wprowadzenia cewnika. Jeśli do naczyń wprowadzany jest środek cieniujący, może wystąpić odczyn alergiczny na kontrast pod postacią zmian skórnych (wysypka, pokrzywka, rumień). Czasami pojawiają się nudności i wymioty, ból głowy, dreszcze, spadek ciśnienia krwi. Wszystkie te objawy mają najczęściej charakter przemijający i szybko ustępują po podaniu leków.