Alergia skórna u dzieci
Mianem alergii skórnej określa się reakcje uczuleniowe skóry, które są wynikiem kontaktu organizmu z metalami, związkami chemicznymi, substancjami roślinnymi lub żywnością. Alergia skórna u dziecka ma najczęściej postać pokrzywki, atopowego zapalenia skóry (AZS) lub kontaktowego zapalenia skóry. Typowym objawem reakcji uczuleniowej skóry są zmiany skórne wywołujące świąd. Drapanie skóry przez dziecko może powodować kolejne infekcje skórne.
1. Przyczyny alergii skórnej
Do wystąpienia alergii skórnej może przyczyniać się wiele czynników. W przypadku pokrzywki alergicznej kluczową rolę odgrywa kontakt z alergenem, a także: zadrapanie skóry, jej ucisk, niska temperatura, podwyższenie temperatury ciała i nadmierne wydzielanie potu przez organizm, promieniowanie UV, stres, niektóre produkty spożywcze i leki, dodatki do żywności, alkohol oraz kontakt z wodą.
Objawy atopowego zapalenia skóry pojawiają się w związku z alergenami białkowymi. Schorzenie zaczyna rozwijać się zwykle w okresie niemowlęcym (od 2 do 3 miesiąca życia dziecka) i ustępuje wraz z upływem czasu. Po zniknięciu objawów AZS skóra dziecka może być sucha i podatna na podrażnienia. Istnieje również ryzyko przejścia atopowego zapalenia skóry w inne schorzenie alergiczne (np. astmę oskrzelową).
U dzieci zmagających się z kontaktowym zapaleniem skóry (tzw. wypryskiem kontaktowym) powierzchniowe zmiany skórne pojawiają się na skutek styczności alergika z danym alergenem (niklem, gumą, chromem, składnikami kosmetyków lub barwnikami).
2. Objawy alergii skórnej
Alergia skórna może mieć różną postać. Pokrzywka objawia się swędzącym bąblem – obrzęk skóry jest porcelanowobiały lub różowy, wyraźnie oddzielony od otaczającej go skóry. Na początku na skórze widoczny jest bolesny, twardy guzek. Bąbel pokrzywkowy może występować pojedynczo lub w grupie. Zwykle znika stosunkowo szybko, nie pozostawiając blizn, dlatego u większości dzieci nie ma konieczności zastosowania leczenia farmakologicznego. Włączenie leczenia jest niezbędne w przypadku pokrzywki naczyniowej, której objawy (zmiany skórne, obrzęk błon śluzowych dróg oddechowych i jamy ustnej) utrzymują się przez kilka dni.
Zmiany skórne w atopowym zapaleniu skóry są skoncentrowane przede wszystkim na twarzy, ale mogą pojawiać się na całym ciele. Skóra łuszczy się, jest napięta i zaczerwieniona, a policzki dziecka wyglądają jak „lakierowane”. Łuszczeniu może ulegać również skóra na głowie dziecka, a uszy sprawiają wrażenie „naderwanych”. U starszych dzieci mogą pojawić się zmiany skórne w zgięciach kolan i łokci. Inne objawy AZS u dzieci to: zaciemnienie skóry dookoła oczu, rumień twarzy, biały łupież, utrata części brwi w wyniku ich pocierania, nawracające zapalenie spojówek, wypryski wokół brodawek sutkowych, nietolerancja wełny oraz wypryski na stopach i dłoniach.
Symptomy kontaktowego zapalenia skóry pojawiają się w dwóch etapach. Pierwszy z nich to faza indukcji, która polega na przedostaniu się związków chemicznych do naskórka i łączeniu ich z białkami w tzw. kompleksy. Drugi etap – faza wyzwalania reakcji – to przedstawienie kompleksów komórkom układu odpornościowego (limfocytom T), które zostają uczulone na konkretny alergen. Ponowna styczność z daną substancją powoduje pojawienie się objawów kontaktowego zapalenia skóry. Mają one postać wyprysków grudkowo-pęcherzykowatych. Na skórze mogą pojawić się również obrzęki, a dziecko może doświadczać gorączki. Jeśli wyprysk kontaktowy ma przewlekłą postać, może dojść do lichenizacji skóry, czyli zwiększenia jej szorstkości i grubości. Schorzenie może nawracać.
3. Pielęgnacja skóry alergicznej u dzieci
Skóra małego alergika jest podatna na podrażnienia, dlatego tak ważna jest odpowiednia jej pielęgnacja. Kluczowe znaczenie ma właściwy dobór preparatów pielęgnacyjnych – do mycia i nawilżania skóry dziecka należy używać delikatnych, bezzapachowych kosmetyków, które nie wywołują objawów alergicznych. Cera alergiczna łatwo ulega przesuszeniu, dlatego po kąpieli należy nawilżać ją, aplikując na skórę duże ilości balsamu nawilżającego lub emolientu. W okresie letnim należy chronić skórę dziecka przed promieniowaniem UV, smarując ją kremami z filtrem, zawierającymi tlenek cynku lub dwutlenek tytanu.
Jeśli na skórze dziecka widoczne są wykwity, a skóra jest zaczerwieniona lub mocno swędzi, warto zastosować miejscowe maści ze sterydami, które redukują stan zapalny i znacząco łagodzą objawy skórne alergii. Stan skóry alergika może ulec poprawie również dzięki rezygnacji z szorstkich tkanin na rzecz miękkiej bawełny oraz unikaniu bardzo wysokich lub niskich temperatur. Zaleca się także regularne przycinanie paznokci dziecka i utrzymywanie ich w czystości, by nie dochodziło do nadkażeń zmian skórnych w wyniku drapania skóry.