Wzmacnianie i kształtowanie układu odpornościowego
Kształtowanie układu odpornościowego u dziecka to wieloletni proces. Odporność zbliżoną do osoby dorosłej dziecko nabywa dopiero około 12 roku życia, stąd małe dzieci dużo częściej łapią infekcje. Aby wzmocnić układ odpornościowy najmłodszych pociech, należy pamiętać o urozmaiconej diecie, bogatej w składniki odżywcze, witaminy, kwasy omega-3 i prebiotyki, a także o ruchu na świeżym powietrzu, wypoczynku i szczepieniach.
1. Układ odpornościowy u dzieci
Roczne dziecko ma już dość sprawnie funkcjonujące przeciwciała, ale układ immunologiczny dojrzewa latami. Pewne klasy przeciwciał rozwijają się dopiero po drugim roku życia – IgA 2, aby osiągnąć dojrzałość podobną do osoby dorosłej w wieku około 12 lat. Stąd specyfika zakażeń zmienia się w poszczególnych okresach życia, np. po piątym roku życia w pozaszpitalnych zapaleniach płuc dominują bakterie atypowe.
Dziecko uczęszczające do żłobka i przedszkola jest narażone na kontakt z licznymi patogenami. Rocznie może przechodzić nawet do 7 infekcji górnych dróg oddechowych.
Sprawny układ odpornościowy pozwoli dziecku zwalczyć zakażenie w ciągu kilku dni. Dzieci alergiczne mogą chorować częściej i dłużej.
2. Dlaczego dzieci częściej chorują?
Liczba infekcji wzrasta u dzieci w okresie przedszkolnym. Wówczas odporność dziecka przechodzi liczne próby w kontakcie z antygenami innych przedszkolaków. Infekcje, jeśli nie są zbyt częste, pomagają w nabywaniu odporności, a układ immunologiczny stale uczy się i zapamiętuje, jak walczyć z nowymi patogenami.
Aby wzmocnić odporność, niezmiernie ważne są codzienne spacery, regularne wietrzenie pomieszczeń, aktywność fizyczna i wypoczynek. Interesujące są publikacje dotyczące wpływu mycia rąk u dzieci na częstość zachorowań. U badanych dzieci poniżej piątego roku życia w krajach rozwijających się zauważono znaczący wpływ tej czynności na redukcję biegunek, a także infekcji układu oddechowego.
Między innymi częstość zapaleń płuc u dzieci myjących ręce zmniejszyła się o 50%, infekcji górnych dróg oddechowych o 14%, a u dzieci dwuletnich i młodszych o 12%. Podobne badania prowadzone w USA wskazują na zmniejszenie częstości choroby przeziębieniowej o 32%.
3. Wzmacnianie odporności u dzieci
Bezpośredni i decydujący wpływ na odporność ma zbilansowana, urozmaicona dieta bogata w witaminy, minerały, niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe i prebiotyki. Układ odpornościowy wspomagają też witaminy D i C, cynk i arabinogalaktan.
Wszystkim dzieciom do ukończenia 18 roku życia w okresie jesienno-zimowym zaleca się uzupełnianie diety w witaminę D3 ze względu na działanie przeciwkrzywicze. Ponadto wywiera ona istotny wpływ na odporność dziecka i prawidłowy przebieg reakcji zapalnej.
Witamina C spełnia wiele funkcji, między innymi bierze udział w tworzeniu substancji międzykomórkowej, głównie kolagenu. Jej brak powoduje zaburzenia w tworzeniu zębiny, choroby dziąseł, zmiany w tkance kostnej, trudne gojenie się ran i kruchość naczyń włosowatych.
Ponadto witamina C uczestniczy w czynności krwiotwórczej, wytwarzaniu przeciwciał, wywiera działanie bakteriobójcze i bakteriostatyczne, posiada zdolności zobojętniania toksyn. Stanowi też niezbędny czynnik wzrostu dla komórek. Niedobór witaminy C znacznie obniża czynność hormonalną kory nadnerczy i jajników. Stąd witamina C jest stosowana w chorobach zakaźnych, w ostrych i przewlekłych zaburzeniach odżywiania, zapaleniach jamy ustnej i dziąseł, w niedokrwistości z niedoboru żelaza, oparzeniach, zranieniach i zatruciach.
Cynk ma wpływ na stan skóry i błon śluzowych, a więc na odporność nieswoistą. Ponadto stymuluje procesy odporności i przyspiesza gojenie ran. Jest niezbędny do prawidłowego wzrostu i rozwoju dzieci, gdyż uczestniczy w rozwoju ośrodkowego układu nerwowego i gruczołów płciowych oraz wpływa na procesy widzenia. Chroni też przed zatruciami metalami ciężkimi, hamuje rozwój miażdżycy i procesów nowotworowych.
Odgrywa też ważną rolę w mineralizacji kości i syntezie kolagenu, podstawowego składnika tkanki łącznej. Źródłem cynku są: mięso, jaja i wątroba, a z roślin pestki dyni i słonecznika, otręby pszenne, cebula i czosnek. Stosunkowo dużo cynku zawierają ryby morskie i ostrygi.
Arabinogalaktan jako prebiotyk sprzyja rozwojowi prawidłowej jelitowej flory bakteryjnej, przez co również podwyższa odporność.