Wizyta położnej w domu po narodzinach dziecka
Powrót do domu z dzieckiem po porodzie jest zwykle radosnym doświadczeniem, ale dla wielu kobiet, zwłaszcza tych, które urodziły pierwsze dziecko, także źródłem niepokoju i obaw, czy poradzą sobie z nowymi obowiązkami.
W polskim prawie przewidziana jest pomoc dla matek w postaci tzw. wizyty patronażowej położnej.
1. Wizyty potronażowe - regulacje prawne
Szczegóły dotyczące zasad działania położnej w ramach takiej wizyty opisane są w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 24 września 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej.
W świetle tej regulacji, położna opiekuje się noworodkiem do ukończenia drugiego miesiąca życia oraz kobietą w okresie połogu do 42 dnia po porodzie.
Pierwsza wizyta patronażowa odbywa się nie później niż 48 godzin po opuszczeniu szpitala przez matkę i dziecko, a w okresie między pierwszym a szóstym tygodniem życia dziecka powinny się odbyć co najmniej 4 wizyty patronażowe położnej.
Zgodnie z przepisami, mają one na celu opiekę nad dzieckiem, obserwację i ocenę jego rozwoju fizycznego, prowadzenie edukacji zdrowotnej i udzielanie porad rodzicom w zakresie: pielęgnacji noworodka, szczepień ochronnych, badań profilaktycznych, opieki medycznej, socjalnej czy w zakresie laktacji, ale także wykrywanie objawów patologicznych i ocenę relacji rodziny z noworodkiem.
Położna bada dziecko w obecności opiekunów prawnych lub faktycznych w domu dziecka, a jej wizyty powinny być realizowane od poniedziałku do piątku, w godzinach pomiędzy 8.00 a 18.00, z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy.
Po zakończeniu wizyt patronażowych, położna przekazuje opiekę nad niemowlęciem pielęgniarce podstawowej opieki zdrowotnej.
2. Czy można odmówić wizyty potronażowej?
Wpuszczenie do domu położnej i umożliwienie jej realizacji powyższych zadań jest dla opiekunów dziecka dobrowolne. Wokół tematu tych wizyt toczy się wiele dyskusji, gdyż niektórzy nie życzą ich sobie i odmawiają położnej wstępu do domu. Pojawiają się głosy rodziców, że po takiej odmowie zdarzają się wizyty pracowników pomocy społecznej, co budzi w nich poczucie nadmiernej kontroli i ingerencji w życie prywatne.
3. Zadania pracowników socjalnych
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej nakłada na pracowników socjalnych zadania, których celem jest umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Narzędziem takiego wsparcia są różnorakie świadczenia pieniężne oraz niematerialne.
Pracownicy socjalni mają też szereg zadań i uprawnień związanych z ochroną życia i zdrowia dzieci, w tym na podstawie art. 12a.ust 1. ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. W razie bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia dziecka w związku z przemocą w rodzinie, pracownik socjalny wykonujący obowiązki służbowe ma prawo odebrać dziecko z rodziny i umieścić je u innej niezamieszkującej wspólnie osoby najbliższej, w rodzinie zastępczej lub w placówce opiekuńczo-wychowawczej, o czym musi niezwłocznie powiadomić sąd rodzinny.
W mniej drastycznych przypadkach pracownicy socjalni - gdy dojdą do przekonania, że sytuacja dziecka powinna być bardziej szczegółowo zbadana - zwykle zawiadamiają sąd rodzinny o takiej konieczności, który wszczyna z urzędu postępowanie o wgląd w sytuację małoletniego. W postępowaniu tym uczestniczą rodzice lub opiekunowie dziecka, którzy są przesłuchiwani. Sąd może zasięgnąć też opinii specjalistów np. lekarzy, psychologów i wydawać zarządzenia, które mają na celu poprawę sytuacji dziecka.
Zatem kategoryczny brak zgody na wizytę położnej może być przez nią odebrany jako chęć ukrycia jakichś faktów z życia rodziny, w której wychowuje się dziecko. Mogą to być przypadki np. celowego krzywdzenia dziecka, ale też zaniedbywania jego potrzeb, w wyniku sytuacji, na którą matka ma ograniczony wpływ, np. gdy cierpi na depresję poporodową, a bliscy nie potrafią pomóc jej ani dziecku. Zwykle położna podejmuje decyzję o zawiadomieniu pracowników socjalnych wtedy, gdy oprócz tego, że nie wpuszczono jej do domu, zaobserwowała jakieś inne niepokojące sygnały albo otrzymała takie od osób trzecich, np. sąsiadów.
Pracownicy socjalni mają obowiązek podjąć czynności sprawdzające właściwie w każdy przypadku, gdy zachodzi prawdopodobieństwo, że ktoś, a zwłaszcza bezbronne dziecko, potrzebuje pomocy. Dlatego po sygnale od położnej mogą zgłosić się do rodziny, która odmówiła zgody na jej wizytę, by upewnić się, że z dzieckiem jest wszystko w porządku. Jeśli matka czuje, że nie jest jej potrzebne wsparcie merytoryczne w opiece nad dzieckiem, warto upewnić położną, która przyszła z wizytą patronażową, że dziecko jest w pełni bezpieczne i zwyczajnie podziękować za ofertę pomocy.