Przechowywanie krwi pępowinowej
Krew pępowinowa przechowywana jest w specjalnych pojemnikach, łącznie z dokumentacją dziecka. Krew taka najpierw wymieszana jest ze środkiem przeciwzakrzepowym (już w trakcie pobierania), a następnie zamrażana. Krew z pępowiny trafia do banków krwi. Mogą to być państwowe lub rodzinne banki krwi. Krew pobrana z pępowiny może być wykorzystywana do przeszczepu zarówno u dawcy, jak i u jego rodziny lub osoby postronnej.
1. W jakim celu przechowywana jest krew pępowinowa?
Krew pępowinowa to źródło komórek macierzystych krwiotwórczych, tj. komórek wyjściowych, z których powstają elementy układu krwiotwórczego i odpornościowego. Takie komórki, w porównaniu z komórkami macierzystymi szpiku kostnego, wykazują właściwości proliferacyjne po przeszczepie, tzn. mogą szybko się namnażać. Krew pobrana z pępowiny po porodzie jest przechowywana, aby w przypadku wystąpienia choroby, np. białaczki, można było ją użyć do przeszczepu. W zależności od jej dostępności, o której decydują rodzice, krew z pępowiny może być wykorzystana do przeszczepu rodzinnego, np. od brata dla siostry, lub przeszczepu autologicznego (dawca krwi jest także biorcą) albo do przeszczepu dla całkowicie obcych ludzi.
U osoby dorosłej wraz z krwią pępowinową można dodatkowo przeszczepić krew ze szpiku lub inne porcje krwi pępowinowej. Przeszczep z użyciem krwi pępowinowej jest bardziej korzystny niż przeszczep komórek ze szpiku kostnego, ponieważ komórki macierzyste z krwi pępowinowej mogą się namnażać po przeszczepie, a także występuje mniejsze ryzyko pojawienia się reakcji odrzucenia przeszczepionych lub reakcji przeszczepu przeciw biorcy.
2. Gdzie przechowywana jest krew pępowinowa?
Krew pępowinowa pobierana jest ze sznura pępowinowego po porodzie do specjalnego zestawu dostarczonego położnej przez rodziców. Wraz z całą dokumentacją dziecka trafia ona do jednego z banków krwi. Bank krwi wybierany jest przez rodziców dziecka. Tam krew jest zamrażana i przechowywana w tzw. kriostatach z ciekłym azotem o temperaturze ok. minus 196 stopni Celsjusza.
Wyróżnia się dwa rodzaje banków przechowujących krew: rodzinne banki krwi oraz banki państwowe. Różnice między nimi są znaczne. Banki rodzinne przechowują krew pępowinową za uiszczeniem odpowiedniej opłaty przez rodziców. Wtedy też podpisywana jest umowa między bankiem a rodzicami, która określa, iż zdeponowana krew jest tylko własnością dziecka. Banki państwowe nie pobierają opłaty za deponowanie krwi, ale komórki macierzyste krwi dziecka trafiają do tzw. puli ogólnodostępnej. Oznacza to, że mogą być wykorzystane do przeszczepu dla całkowicie obcej osoby lub do przeszczepu rodzinnego, np. od brata dla siostry (jeśli nie zostaną wykorzystane wcześniej).
W Polsce istnieją obecnie 4 banki publiczne oraz 6 banków rodzinnych. Banki publiczne nie są finansowane z Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ), tylko bezpośrednio z budżetu Ministerstwa Zdrowia, które raz w roku ogłasza konkurs na bank publiczny. Banki rodzinne przechowują krew odpłatnie. Nie jest to jednak tanie. Samo pobranie krwi pępowinowej przez taki bank sięga ok. 2000 zł, a miesięczne przechowywanie w rodzinnym banku krwi to roczny koszt ok. 400-500 zł.