Prawa rodzicielskie ojca
Równe prawa rodzicielskie matki i ojca wynikają z wielu przepisów nowej konstytucji. Nakaz równego traktowania ojca i matki pod względem praw i obowiązków wobec dziecka przewiduje także Konwencja o Prawach Dziecka, która kreuje prawo dziecka do wychowywania go przez oboje rodziców, a w sytuacji, kiedy żyją oni w rozłączeniu, prawo dziecka do kontaktów z obojgiem. Wynika z tego, że w przypadku utrudniania ojcu kontaktów z dzieckiem przez matkę, występuje naruszenie nie tylko praw ojca, ale przede wszystkim prawa dziecka.
1. Brak równouprawnienia po rozwodzie?
Problem powstaje także wtedy, kiedy rodzice dziecka rozwodzą się i na podstawie przepisów sąd ma obowiązek rozstrzygnąć o władzy rodzicielskiej każdego z rodziców. Do dyspozycji sądu pozostają dwa warianty do wyboru: pozostawienie pełnej władzy rodzicielskiej obojgu rozwiedzionym rodzicom z określeniem miejsca zamieszkania dziecka u jednego z nich lub powierzenie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, a ograniczenie władzy drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka. Chyba że zachodzi konieczność zastosowania przepisów o ograniczeniu władzy rodzicielskiej lub jej pozbawieniu.
Powierzenie pełnej władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom i ustalenie miejsca zamieszkania dziecka, na przykład u matki, oznacza, że bezpośrednią pieczę nad dzieckiem sprawuje matka. Tego rodzaju rozstrzygnięcie jest zbliżone do ograniczenia władzy rodzicielskiej ojca z tym, że przy powierzeniu obojgu rodzicom pełnej władzy rodzicielskiej sąd nie zajmuje się sprawą kontaktów ojca z dzieckiem. Rozwiedzeni rodzicez reguły żyją w konflikcie i najczęściej wciągają w niego dziecko. Stąd często zdarzają się sytuacje, w trakcie których rodzice zamiast skupić się na należytym sprawowaniu opieki nad dzieckiem, utrudniają wzajemne kontakty, ograniczając jednocześnie dziecku możliwość regularnych spotkań z tym z rodziców, z którym dziecko nie mieszka pod jednym dachem. Dlatego dla dobra dziecka sąd może ustalić warunki i termin spotkań z tym z rodziców, z którym dziecko nie mieszka na stałe. O takie ustalenia wystąpić może zarówno ojciec, jak i matka dziecka.
2. Ojciec ustalony
Badania nad ojcostwem wykazały, że istnieje współzależność między stopniem przekonania domniemanego ojca o fakcie jego biologicznego ojcostwa a chęcią sprawowania przez niego władzy rodzicielskiej nad dzieckiem i okazywania mu uczuć ojcowskich. Możliwość korzystania z badań opartych na analizie DNA w procesach dotyczących spornego ojcostwa powstała dopiero w ostatnich latach. Dotychczas mimo bezbłędnie prowadzonego procesu nie było pewności co do tego, że ustalony w wyroku ojciec prawny jest jednocześnie ojcem biologicznym.
W razie sądowego ustalenia ojcostwa władza rodzicielska przysługuje ojcu tylko wtedy, gdy przyzna mu ją sąd w wyroku ustalającym ojcostwo. Brak w wyroku ustalającym ojcostwo rozstrzygnięcia o władzy rodzicielskiej oznacza, że władza ta nie została przyznana ojcu. Okolicznościami, które mają znaczenie przy podejmowaniu decyzji przez sąd odnośnie do władzy rodzicielskiej ojca w sprawach o ustalenie ojcostwa, jest postawa pozwanego wobec żądania pozwu oraz wobec dziecka w toku procesu. Wzrastająca zatem pewność co do ojcostwa konkretnego mężczyzny może mieć wpływ na jego stosunek do dziecka, wyrażający się właśnie tym, iż w szerszym niż dotychczas zakresie będzie chciał nawiązać kontakt z pozamałżeńskim dzieckiem.
Zarówno ojcostwo rozwiedzionego mężczyzny, jak i ojcostwo pozamałżeńskie jest prawnie dyskryminowane w porównaniu z macierzyństwem, co pozostaje w sprzeczności zarówno z konstytucją jako ustawą zasadniczą, jak i ustawami zwykłymi, do których głównie zaliczyć należy Kodeks rodziny i opiekuńczy. Sprzeczność ta występuje również w porównaniu z aktami prawa międzynarodowego, jak np. wspomniana Konwencja o Prawach Dziecka.