Pracownica w ciąży – kiedy poinformować szefa?
W przypadku kobiet zatrudnionych na umowę o pracę termin złożenia zaświadczenia o ciąży nie jest regulowany przez przepisy prawa pracy. Zaświadczenie lekarskie o ciąży nie musi spełniać żadnych wymogów formalnych, a jedynie potwierdzać fakt ciąży pracownicy. Jednakże pracownica w ciążypowinna się postarać o jak najwcześniejsze przedłożenie pracodawcy zaświadczenia, bo wtedy zaczynają jej formalnie przysługiwać wszystkie prawa kobiety w ciąży, czyli np. zakaz pracy w godzinach nocnych, 8-godzinny dzień pracy, zakaz wykonywania pracy szkodliwej czy ograniczenie pracy przy komputerze do 4 godzin dziennie.
1. Zaświadczenie o ciąży
Kobiety, które planują ciążę lub które już są w ciąży, zastanawiają się, kiedy powinny złożyć zaświadczenie o ciąży i jak powinno ono wyglądać. Czy musi to być specjalny druk, na jakim wydawane są, np. zwolnienia chorobowe, czy wystarczy zwykłe zaświadczenie od lekarza? Kodeks pracy nie reguluje tego, kiedy kobieta zatrudniona na umowę o pracę ma przedłożyć pracodawcy zaświadczenie lekarskie o ciąży. Termin złożenia tego dokumentu jest dowolny, należy jednak pamiętać, że im wcześniej kobieta go złoży, tym szybciej pracodawca zacznie respektować przywileje przysługujące jej z faktu ciąży. Jeśli chodzi o zaświadczenie o ciąży, to Kodeks pracy również nie reguluje tego, jak powinno ono wyglądać, ani na jakim druku musi być złożone. Przepisy wydane z rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 30 maja 1996 roku mówią, że zaświadczenie to nie podlega żadnych wymaganiom formalnym. Ważne jest jedynie stwierdzenie ciąży, ewentualnie okres jej trwania.
Nieco inaczej sytuacja może wyglądać w przypadku kobiet zatrudnionych na czas określony, na wykonanie danej pracy czy okres próbny dłuższy niż jeden miesiąc. W ich wypadku konieczne jest przedstawienie zaświadczenia lekarskiego przed 3. miesiącem ciąży. W prawie pracy jest bowiem przepis, który mówi, że w przypadku tych kobiet umowa ulega przedłużeniu do dnia porodu, jeśli jej wygaśnięcie miałoby nastąpić po upływie 3. miesiąca ciąży.
2. Prawa kobiety w ciąży w pracy
Warto teraz zapytać, dlaczego istotne jest jak najwcześniejsze przedstawienie pracodawcy zaświadczenia o ciąży? Termin przedłożenia go pracodawcy nie jest tak istotny w przypadku w wypowiedzenia umowy o pracę, ponieważ wypowiedzenia złożone od momentu ciąży nie mają mocy prawnej, nawet, jeśli pracodawca nie był poinformowany o ciąży swojej pracownicy. Podobnie jest z wypowiedzeniem złożonym przez pracownicę. Jeśli złożyła ona wypowiedzenie, a później dowiedziała się, że jest w ciąży, to ma ona prawo zmienić swoją decyzję w dowolnym dniu wypowiedzenia, a pracodawca ma obowiązek zaakceptować zmianę pierwotnego postanowienia.
Jednakże termin przedłożenia zaświadczenia lekarskiego o ciąży pracownicy jest ważny ze względu na prawa, jakie jej przysługują w okresie ciąży. Wraz ze złożeniem zaświadczenia rozpoczyna się szczególna ochrona pracy kobiet w ciąży. Wówczas pracodawca jest zobowiązany do zmiany godzin pracy swojej pracownicy, jeśli pracuje ona nocą. Jeśli nie ma możliwości zapewnić jej pracy w ciągu dnia, jest zobowiązany wysłać ją na pełnopłatne zwolnienie. Zmianie ulegają także godziny pracy ciężarnej, które nie mogą przekraczać 8 godzin na dobę. Jeśli dotychczas kobieta pracowała na przykład 10 codziennie, to wymiar jej pracy musi się zmniejszyć, ale nie ponosi ona z tego tytułu żadnych strat finansowych. Ponadto kobieta w ciąży nie może pracować przed komputerem dłużej niż 4 godziny dziennie, więc z dniem przedłożenia zaświadczenia lekarskiego pracodawca musi wziąć to pod uwagę. Podobnie jest w przypadku wykonywania przez kobietę ciężarną pracy szkodliwej, o której mowa w ustawie. Jeśli pracodawca nie zmieni warunków pracy swojej podopiecznej na takie, które nie będą stanowiły zagrożenia dla zdrowia jej i dziecka, to musi udzielić jej pełnopłatnego zwolnienia z obowiązku wykonywania pracy. Formalne przedłożenie zaświadczenia pozwala także kobiecie na płatne zwolnienie z pracy w przypadku konieczności wykonania badań lekarskich.