Odpieluchowanie. Kiedy rozpocząć, jak najlepiej to zrobić?

Odpieluchowanie dziecka stanowi wyzwanie nie tylko dla dziecka, ale także dla jego opiekunów. Sprawy nie polepsza ilość teorii i wskazówek dotyczących tego procesu, wśród których można się wręcz pogubić. Starsze pokolenie uważa, że powinno się zrobić to jak najszybciej, pediatrzy i psychologowie zaś radzą zaczekać, aż maluch będzie gotowy. Jak jednak rozpoznać tę chęć? Który sposób na pozbycie się pieluszek będzie najlepszy? Sprawdź!

1. Kiedy jest najlepszy czas na odpieluchowanie?

Dawniej wszystkim zależało, aby dziecko jak najszybciej odpieluchować. Dlaczego? W przeszłości nie było pieluch jednorazowych, a pranie pieluch tetrowych było bardzo uciążliwie. Ponadto dzieci same dawały znać, że ich pieluszka jest mokra - teraz bardzo chłonne pampersy pozwalają znacznie wydłużyć ten czas, a dziecko może się dalej spokojnie bawić.

Jednak w wyniku doświadczeń z przeszłości starsze pokolenia przekonują, że odpieluchowanie dziecka powinniśmy rozpocząć po ukończeniu przez dziecko pierwszego roku życia.

Zobacz film: "Kiedy rozpocząć trening czystości?"

W sprzeczności z sugestiami naszych rodziców i dziadków stoją towarzystwa medyczne, które przy określaniu wieku odpieluchowania kierują się gotowością konkretnego dziecka. Wśród organizacji popierających tę tezę możemy wyróżnić Amerykańską Akademię Pediatryczną czy Amerykańską Akademię Lekarzy Rodzinnych.

Zalecenia tych organizacji wskazują na gotowość dziecka do odstawienia pieluszki w okolicach drugiego roku życia, z kilkumiesięcznym marginesem (w przypadku gdy maluch nie wykazuje gotowości w tym okresie, nie powinniśmy go do tego kroku przymuszać).

Najważniejszą wskazówką zatem do tego, kiedy odpieluchować dziecko jest jego gotowość do tego kroku. Zbyt wczesne odpieluchowanie dziecka może spowodować dużo więcej problemów i szkód niż korzyści.

2. Jak rozpoznać, że dziecko jest gotowe do odpieluchowania?

Tak jak wspomnieliśmy wyżej, warto zwrócić uwagę, czy dziecko jest gotowe do odpieluchowania. Może o tym świadczyć szereg symptomów oraz sytuacji, które dziecko inicjuje, a także czynności, które dziecko robi w sposób nieświadomy. Rodzic powinien te sytuacje rozpoznać i we właściwym momencie rozpocząć naukę korzystania z nocnika.

Co może świadczyć o gotowości dziecka do odpieluchowania?

• dziecko interesuje się tym, co rodzice lub inni domownicy robią w toalecie czy spłukiwaniem wody;
• maluch samodzielnie siedzi, wstaje oraz chodzi bez pomocy rodzica;
• mimo noszenia pieluszki dziecko podczas załatwiania potrzeb szuka ustronnego miejsca (odchodzi na bok, sprawia wrażenie, jakby się wstydził tego);
• maluch potrafi samodzielnie podciągać i opuszczać bieliznę, spódniczkę czy spodnie;
• dziecko sygnalizuje moment, gdy robi kupkę czy siusiu - zmienia mu się wyraz twarzy, dotyka pieluszkę i mówi, że właśnie się załatwił lub też prosi o wymianę pieluszki;
• dziecko zaczyna sygnalizować, gdy pieluszka przeszkadza mu w zabawie, codziennych czynnościach czy w czasie odpoczynku;
• maluch sygnalizuje swoje potrzeby (nie tylko te związane z wypróżnianiem) - pokazuje, że jest głodny, że mu zimno lub za ciepło, jest zmęczone lub boli go coś;
• maluch dużo mówi o siusianiu, kupie, majtkach, toalecie czy pieluszce;
• dzień malucha jest bardzo usystematyzowany - pory drzemek i aktywności są stałe, codziennie kąpie się o tej samej porze;
• zwiększa się pojemność pęcherza dziecka - maluch może wytrzymać co najmniej 2 - 3 godziny bez oddawania moczu.

Sygnały te są zdecydowaną wskazówką do tego, by próbować odpieluchować dziecko. Pamiętajmy jednak, że cały proces pozbywania się pieluszek może trwać nawet kilka miesięcy i mieć swoje wzloty i upadki.

Nie powinniśmy się tym bardzo przejmować ani stresować, gdyż gotowość malucha do odpieluchowania to jedno, a nauka tej czynności to inna kwestia.

3. Sposoby na odpieluchowanie

Jak szybko nauczyć dziecko korzystać z nocnika? Gdy już wyłapiemy sygnały od dziecka, że wykazuje gotowość do pożegnania z pieluszkami, z pewnością będziemy się zastanawiać, w jaki sposób to zrobić. W każdym przypadku najlepiej będzie zachować schemat ukierunkowany na podążanie za dzieckiem oraz jego potrzebami.

Jedna z najpopularniejszych, a jednocześnie najłagodniejszych metod jest metoda Brazeltona, która uwzględnia 4 kroki, które łagodnie pozwalają dziecku na wyjście z pieluch:

• początkowo rodzic kupuje nocnik i zaznajamia z nim dziecko; można zabrać na zakupy malucha, aby sam wybrał dla siebie nocnik, warto jednak pamiętać o tym, by maluch przy siadaniu na nocnik dotykał stopami podłoża - wypróżnianie się z nogami w powietrzu w każdym wieku może powodować zaburzenia pracy zwieraczy oraz mięśni dna miednicy; oswajając dziecko z nocnikiem, powinniśmy zachęcać go do siadania na nim i bawienia się w jego pobliżu;
• gdy maluch nie boi się kontaktu z nocnikiem, możemy zainicjować siadanie malucha na nocnik gołą pupą - możemy robić to podczas kąpieli czy zmiany pieluszki; warto pozwalać dziecku siadać na nim samodzielnie jednak tylko wtedy gdy samo tego chce - nie możemy go do tego przymuszać ani przytrzymywać na nocnika, jeśli stresuje się lub po prostu chce wstać;
• po jakimś czasie (kilku dniach lub tygodniach, gdy maluch bez problemu siada gołą pupą na nocniku) możemy zacząć właściwą naukę; gdy dziecko wypróżni się do pieluszki, prowadzimy go do nocnika, wysadzamy na nocnik i tam wyrzucamy zawartość pieluszki; w dalszej kolejności sadzamy malucha na nocnik częściej - gdy zauważymy, że pokazuje potrzebę fizjologiczną;
• ostatnim krokiem jest pozwolenie dziecku na chodzenia bez pampersa, początkowo w krótkich okienkach czasowych - od kilkunastominutowych do tych trwających nawet 2 lub 3 godziny.

Gdy zaobserwujemy, że dziecko samo siada na nocniku, wpadki zaś zdarzają się dużo rzadziej, możemy nie zakładać pieluszki także na krótkie spacery.

4. Dlaczego nie warto się spieszyć?

Z pewnością odpieluchowanie w pozytywnej atmosferze, bez kar i straszenia za wpadki nie ma negatywnego wpływu na zdrowie psychiczne czy fizyczne dziecka. Eksperci nie mają pewności czy jakiś konkretny wiek ma związek z późniejszym kontrolowaniem zwieraczy.

Według fizjoterapeutów maluchy niegotowe do odpieluchowania, jednak chętne do współpracy w tej dziedzinie z opiekunami zaczynają używać innych, niż powinny grup mięśniowych do wypróżniania się. Może to wpływać negatywnie na pracę mięśni dna miednicy w przyszłości.