Lęk przed psami. Czy można go pokonać?
Lęk przed psami może wynikać z wielu przyczyn. Niekiedy ma postać łagodną, zdarza się jednak, że urasta do rangi trudnej do przezwyciężenia kynofobii. Jak pomóc dziecku przezwyciężyć strach? I czy istnieją specjalistyczne programy szkoleniowe dla osób z lękiem przed psami? Odpowiedzi na te pytania szukam z Darią Jaworską, dziecięcym psychologiem i autorką serii książek „Bezik. Wielki Pies”.
1. Lęk przed psami = fobia?
Każdy z nas się czegoś boi. Strach dotyka też dzieci. To zresztą naturalny stan emocjonalny, który dla naszego organizmu stanowi sygnał alarmowy. To dzięki niemu czujemy się zmobilizowani do poradzenia sobie w sytuacji potencjalnego zagrożenia. Zdarza się jednak, że lęk staje się nieproporcjonalny do okoliczności.
Może to wynikać z kilku powodów. Lęk przed psami u dzieci może być pokłosiem niemiłych doświadczeń, np. nasza pociecha została pogryziona przez psa lub też usłyszała od kogoś taką historię. Dzieci przeraża też niekiedy wygląd zwierzęcia lub jego zachowanie, np. głośne szczekanie lub warczenie. Zdarza się też, że to my, dorośli, mogliśmy zasiać w dziecku ziarno niepokoju, mówiąc: "Tylko nie podchodź to tego psa, bo cię ugryzie".
2. Jak objawia się lęk przed psami?
Dziecko może bać się przejść obok zwierzęcia prowadzonego na smyczy. Zdarza się, że odmówi nawet pójścia dalej do czasu, aż zwierzę nie odejdzie. Nie wejdzie też do domu, w którym mieszka pies (niekiedy nawet wówczas, gdy czworonożny przyjaciel właścicieli zostanie zamknięty w innym pomieszczeniu). Dziecko może reagować nerwowo na szczekanie zwierzęcia, płakać lub chować się za rodzicem, gdy pies będzie w pobliżu (np. za ogrodzeniem).
– Niestety, zdarza się, że najbliższe otoczenie ma trudność z akceptacją tego, że dziecko boi się psów. Bagatelizując go, mówią, że przecież zwierzę chce się tylko pobawić i nic nam nie zrobi – mówi Daria Jaworska, psycholożka dziecięca, zoopsycholog, dogoterapeuta, prywatnie miłośniczka psów i autorka serii książek "Bezik. Wielki Pies". I dodaje:
– Takie zachowanie ze strony dorosłych nie pomaga, przeciwnie – może jedynie nasilić lęki dziecka, a przy tym dać mu sygnał, że jego uczucia i emocje nie są dla nas ważne. Zapominamy ponadto, że występowanie lęków i ich nasilenie jest indywidualne dla każdego człowieka. Każdy reaguje na strach inaczej.
3. Czy lęk przed psami można przezwyciężyć?
Dobra wiadomość jest jednak taka, że sympatię do zwierzęcia można odbudować. By jednak się to udało, trzeba to zrobić z głową.
– Najważniejsze to nie wyśmiewać lęków dziecka. Nie zawstydzajmy go i nie bagatelizujmy jego obaw. Unikajmy też rad w stylu: „Tylko się nie bój!”. Dziecko odczyta to dosłownie i w jego podświadomości zakiełkuje myśl, że jednak ma powody do obaw, skoro rodzic zwraca na to uwagę – podpowiada Daria Jaworska.
Nie zmuszajmy dziecka do pogłaskania psa lub zabawy z nim. Weźmy je za rękę, nie odchodźmy, ale też wyraźnie zaznaczmy właścicielowi, że nie chcemy, by zwierzę zbyt blisko się zbliżało. Często możemy wówczas usłyszeć: "Ale on nie ugryzie, chce się tylko przywitać". Zaznaczmy wówczas, że to rozumiemy, jednak dziecko nie czuje się komfortowo i na ten moment nie chce kontaktu z psem.
– Kiedy nasze dziecko się boi, okażmy mu cierpliwość i empatię. Nie zmuszajmy go do przezwyciężania swoich lęków na siłę. Ono nie robi tego złośliwie. To jest poza jego wolą. Otoczmy swoją pociechę wsparciem i troską – mówi psycholożka.
4. Jakie są metody radzenia sobie z lękiem przed psami?
Na pytanie, jak pokonać lęk przed psami, nie ma jednoznacznej odpowiedzi. To proces, który trwa, jednak przy odpowiednim wsparciu uda się najpewniej osiągnąć sukces. O czym warto pamiętać?
Staraj się pokazywać dziecku pozytywny wizerunek psa. Jest to o tyle prostsze, że to bohater wielu bajek (by wspomnieć choćby przesympatyczne pieski z Psiego Patrolu).
Z przedszkolakiem warto również czytać książki, w których pojawia się motyw lęku przed psami. Pojawia się on m.in. w drugiej opowieści z serii "Bezik. Wielki Pies". Autorka, Daria Jaworska, pomogła już wielu małym pacjentom pokonać strach przed psem. W pełnej emocji bajce przedstawia historię Krzysia i jego puszystego przyjaciela, Bezika. Pies ma spokojne usposobienie, jednak jest sporych rozmiarów, przez co w jednej z koleżanek głównego bohatera wywołuje lęk. I to na tyle silny, że początku nie chce ona wziąć udziału w urodzinowej imprezie Krzysia.
"Bezik Wielki Pies. Boję się tego psa" to bajka, dzięki której dziecko może zrozumieć, co to jest lęk i jak można przezwyciężyć swoje obawy. Autorka w prosty sposób opowiada, co dzieje się, kiedy się boimy i dlaczego... nie ma w tym nic złego.
Książka pozwala na bardziej świadomie życie z psem. Autorka duży nacisk kładzie na rozumienie potrzeb zwierzęcia oraz właściwe czytanie wysyłanych przez niego sygnałów. W ciekawy sposób pokazuje również, jak można pomóc osobie z lękiem przed psami.
5. Jakie są metody terapii lub pomocy dla osób z lękiem przed psami?
Zdarza się, że lęk przed psami jest na tyle silny, że dziecko potrzebuje wsparcia specjalisty. Nie odwlekajmy tego, bo im szybciej podjęta zostanie terapia, tym lepiej.
– Nikt tak dobrze nie zna dziecka jak jego rodzice. Jeśli więc zauważymy, że nasza pociecha odczuwa silny lęk, który utrudnia codzienne funkcjonowanie, warto skonsultować się ze specjalistą.
Psycholog na początek spróbuje określić, jakie są przyczyny lęku przed psami oraz wskaże metody wsparcia w próbie jego przezwyciężenia.
– Wiedząc, jakie są sposoby zapobiegania lękowi przed psami u dzieci, starajmy się pomóc zminimalizować strach. Ale nic na siłę! Pamiętajmy o umiejętnościach dziecka, jego zasobach, mocnych stronach, bo to z nich najlepiej jest czerpać repertuar sposobów radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Nie skupiajmy się na tym, czego dziecko nie może, ale na tym, co może zrobić – podsumowuje Daria Jaworska.
