Co powinno umieć roczne dziecko?
Co umie roczne dziecko? Czy powinno już siadać na nocnik? A może powinno bawić się samodzielnie i nie płakać, kiedy mu czegoś zabraniasz? Oczekiwanie, że roczny maluch będzie siusiał do nocnika albo bez oporu dzielił się zabawkami z dziećmi jest dość irracjonalne. Gdy zajrzysz do poradnika dla rodziców i spojrzysz na listę pt. „Co powinno umieć roczne dziecko?”, okazuje się, że tylko połowa wymienionych umiejętności dotyczy twojego szkraba. Myślisz sobie: „Może coś jest nie tak? Może coś zaniedbałam? Dlaczego inne maluchy więcej mówią, sprawniej chodzą, no i ten nocnik...”.
Nie zadręczaj się takimi myślami. Rozwój każdego dziecka jest inny i przebiega indywidualnie. Poniżej znajdziesz odpowiedzi na dręczące cię pytania odnośnie rozwoju dziecka w pierwszym roku życia.
1. Rozwój rocznego dziecka
Spotkania młodych mam bardzo często przypominają pojedynek szermierzy. „A moja ma rok i już biega” – taka uwaga może cię przyprawić o depresję, gdy twój roczniak na spacerze ani na chwilę nie chce wyjść z wózka. „A mój już nie używa pieluch”, „A mój mówi pełnymi zdaniami”. Fantazja niektórych mam jest doprawdy imponująca... Nie przejmuj się tymi rewelacjami. Każdy maluch rozwija się we własnym tempie. Na rozwój dzieckawpływają różne czynniki, m.in.:
- czynniki genetyczne,
- czynniki środowiskowe,
- czynniki wychowawcze,
- aktywność dziecka.
Porównując syna bądź córkę z rówieśnikami, zawsze znajdziesz dziecko mniej lub więcej mówiące niż twoje, lepiej lub gorzej chodzące. Nie traktuj też zbyt poważnie zamieszczanych w poradnikach tabelek pt. „Co umie roczne dziecko?”. Są one tylko orientacyjne. Przecież to, czy maluch nauczy się chodzić dwa miesiące wcześniej czy później nie jest najistotniejsze. Zamiast się przejmować, ciesz się maluszkiem i nie poganiaj go w opanowywaniu kolejnych umiejętności.
2. Wymagania wobec rocznego dziecka a jego możliwości
Wiele kobiet, w najlepszych intencjach, stawia dzieciom zbyt wysoką poprzeczkę. Młode mamy często myślą: „To już nie niemowlę, można się z nim dogadać” albo „Ona już dużo rozumie, wystarczy jej wytłumaczyć”. Próbują perswadować, przekonywać, a gdy to nie przynosi rezultatu, zaczynają się denerwować. Młode mamy nie rozumieją często, że na niektóre rzeczy jest po prostu za wcześnie.
Roczne dziecko zwykle dużo rozumie, ale samo używa na ogół najwyżej kilku słów. Potrafi bawić się samodzielnie, lecz pięć minut to jego rekord. Samo także je, pod warunkiem jednak, że nie przejmujesz się panującym wokół bałaganem. Roczne dziecko umie też samo zdjąć buty czy pieluchę, ale robi to zazwyczaj w najmniej oczekiwanych momentach. Jest w stanie wykonać proste polecenie, gdy… ma na to ochotę. Swoje wymagania w wychowaniu dziecka dostosuj więc do jego możliwości. Nie wierz również w to, że roczne dziecko:
- Zacznie samodzielnie siusiać do nocnika – nie ma sensu namawianie dziecka do przesiadywania na nocniku. Układ nerwowy dziecka nie jest wystarczająco dojrzały, by maluch mógł zdać sobie sprawę, że chce mu się siusiu. Większość dzieci wyrasta z pieluch dopiero bliżej drugich, a nawet trzecich urodzin.
- Samo zrezygnuje z piersi – w tym wieku ssanie piersi jest raczej szukaniem ciepła i bliskości mamy niż zaspokajaniem głodu, a rozstanie z czymś, co daje błogie poczucie bezpieczeństwa, nie jest łatwe.
- Będzie bawić się z innymi dziećmi – roczne dziecko nie umie bawić się z rówieśnikami. Maluchy w tym wieku traktują inne dzieci bardziej jak przedmioty, obiekty eksperymentów niż osoby. Roczniaki nie bawią się ze sobą, tylko obok siebie – przez kilka chwil obserwują się nawzajem, badają, dotykają i szybko tracą zainteresowanie.
- Zrozumie, że musisz iść do pracy i nie będzie płakało – malec w tym wieku nie rozumie, że mama jest zajęta. Bada świat i potrzebuje przewodnika. Nie jest w stanie zająć się jakąś czynnością dłużej niż przez kilka minut. Roczne dziecko domaga się uwagi, życzliwej obecności, pomocy, podsuwania nowych pomysłów.
- Zrozumie twoje argumenty, kiedy mu czegoś zabraniasz – trudno liczyć na to, że roczne dziecko zrezygnuje z jakiegoś ryzykownego przedsięwzięcia, kiedy uświadomisz mu, czym to grozi. Maluch nie rozumie jeszcze skomplikowanych związków przyczynowo-skutkowych.
3. Rozwój dziecka w pierwszym roku życia
Aby móc prawidłowo ocenić rozwój dziecka, trzeba wziąć pod uwagę warunki, w jakich wzrasta malec, a także stan jego zdrowia w chwili urodzenia. Rozwój niemowlęcia to proces długotrwały i systematyczny. Wychowanie dziecka w odpowiednich warunkach stymuluje maluszka do większej aktywności. Niemowlę opanowuje wówczas poszczególne umiejętności, takie jak unoszenie głowy, siadanie, chodzenie itp. w odpowiednich tygodniach życia. Ważniejsza jest jednak kolejność zdobywania przez dziecko konkretnych umiejętności niż czas, w którym opanowało ono jakąś czynność.
Co powinno umieć roczne dziecko?
- Rozwój ruchowy – roczne dziecko pewnie chodzi i biega. Umie też schodzić po schodach, opierając się o poręcz i dostawiając jedną nogę do drugiej (krok dostawny). Na polecenie słowne potrafi kopnąć piłkę. Buduje wieżę z klocków. Chętnie bazgrze.
- Rozwój mowy – roczne dziecko w mowie używa około trzech wyrazów i przestaje mówić po swojemu. W mowie używa zwykle jednego bądź dwóch wyrazów, często niedokładmie używanych, np. bez początkowej lub końcowej sylaby.
- Rozwój kontaktów społecznych – dziecko jest bardziej niż we wcześniejszym okresie zrównoważone uczuciowo. Domaga się pieszczot i czułości. Rozwój społeczny dziecka polega na pilnowaniu swojej własności. Roczne dziecko potrafi powiedzieć: „To moje”. Wie także, co do kogo w domu należy. Nie współdziała w zabawie z dziećmi, ale lubi pomagać dorosłym w codziennych czynnościach.
- Rozwój procesów poznawczych – roczne dziecko naśladuje w zabawie proste czynności dorosłych, np. karmi, gotuje. Chętnie bazgrze na papierze. Na obrazku przedstawiającym lalkę dziecko wskazuje trzy części ciała. Potrafi też wymienić na obrazku nazwy znanych przedmiotów.