Badania noworodka po porodzie
W ciągu kilku minut po porodzie każde dziecko przechodzi rutynowe badanie wykonywane przez neonatologa. Badanie to ma służyć ocenie stanu maluszka oraz identyfikacji ewentualnych zagrożeń jego życiu. Takie badanie powtarza się kilkakrotnie w pierwszych dniach życia.
1. Kiedy wykonać pierwsze badanie?
Pierwsze badanie wykonuje się zaraz na sali porodowej. Lekarz lub położna oceniają kolejno podstawowe parametry życiowe i zapisują wyniki w tak zwanej skali Apgar. Zazwyczaj stan noworodka zapisuje się w pierwszej i piątej minucie.
Skala Apgarobejmuje ocenę pięciu najważniejszych parametrów:
- oddychania,
- czynności serca,
- zabarwienia skóry,
- napięcia mięśni,
- odruchów.
Świadczą one o stopniu przystosowania dziecka do samodzielnego życia. Za każdą z tych cech noworodek może otrzymać od 0 do 2 punktów. Maksymalny wynik wynosi zatem 10 punktów, ale już od 7 i wyżej dziecko uważa się za urodzone w stanie dobrym, 5 i mniej punktów wymaga podania tlenu.
2. Najważniejsze parametry skali Apgar
Oddychanie
- Regularne, krzyk - 2
- Zwolnione, nieregularne - 1
- Brak - 0
Czynności serca
- Powyżej 100 - 2
- Poniżej 100 - 1
- Brak - 0
Zabarwienie skóry
- Różowe - 2
- Tułów różowy, kończyny sine - 1
- Jednolicie blade lub sine - 0
Napięcie mięśni
- Aktywne ruchy całego ciała - 2
- Poruszanie tylko kończynami - 1
- Uogólniona wiotkość - 0
Odruchy
- Kaszel lub kichanie - 2
- Grymas - 1
- Brak - 0
(Zwykłe reakcje na cewnik w nozdrzach).
3. Pozostałe parametry noworodka
Wkrótce po porodzie przeprowadza się również pierwsze pomiary ciężaru i długości ciała oraz obwód główki.
Ciężar ciała jest ważnym wskaźnikiem ewentualnych problemów ze zdrowiem maluszka. Podaje się, że prawidłowa waga powinna wynosić od 2500 do 4500 g. Poniżej tej granicy mówimy o niskiej masie urodzeniowej, która może wymagać szczególnej opieki pediatrycznej, waga powyżej 4500 g nasuwa podejrzenie cukrzycy u matki.
Obwód główki noworodka może wskazywać na problemy neurologiczne, jeśli jego pomiar wynosi wyraźnie poniżej lub powyżej 35 cm.
Zaraz po porodzie dziecku zakrapla się do oczu 1% argentum nitricium.
Dokładny wywiad lekarski to następny etap badań. Lekarz sprawdza dokładnie dokumentację ciąży i wyłapuje ewentualne nieprawidłowości w jej przebiegu. Wypytuje również matkę o przebyte choroby zarówno przez nią samą, jak i bliskich.
Następnie kontroli poddane jest serce, które najlepiej bada się, gdy dziecko nie płacze. Krzyk przekłamuje prawidłowy wynik badania. W przypadku wątpliwości może zlecić EKG lub Echo serca, a do czasu badania podpiąć dziecko pod specjalny aparat monitorujący pracę serduszka.
Przepływ krwi, lekarz podczas tego badania sprawdza tętno w pachwinie, by sprawdzić przepływ krwi do dolnej połowy ciała dziecka. Brak tętna wskazywałby na wrodzone zwężenie aorty.
Żółtaczka, stan ten nie występuje u wszystkich nowo narodzonych maluchów, mimo tego nazywa się ją żółtaczką fizjologiczną. Nadmiar stężenia bilirubiny we krwi powoduje żółte zabarwienie skóry, białek oczu i błon śluzowych. Przy długotrwałym, wysokim stężeniu może powodować uszkodzenie mózgu.
Nieprawidłowości anatomiczne, te które możemy zobaczyć gołym okiem, łatwo wychwycić, natomiast innych, jeśli takie w ogóle są, trzeba starannie poszukać.
(Bardzo łatwo przeoczyć rozszczep podniebienia, mimo to że jest widoczny rozszczep wargi).
Niedrożność przewodu pokarmowego - niezależnie od umiejscowienia potrzebna jest natychmiastowa interwencja chirurgiczna. O niedrożności świadczą obfite ulewanie śliny, wymioty zieloną treścią, powiększony i rozciągnięty brzuch. Lekarz sprawdza również obecność i drożność otworu odbytowego.
Stawy biodrowe u wszystkich noworodków wykonuje się fizykalne badanie stawów biodrowych, po około 6 tygodniach uzupełnia się je badaniem USG.
Narządy płciowe są kolejnym etapem sprawdzenia ewentualnych nieprawidłowości. Pediatra bada obecność pochwy u dziewczynek oraz wykształcenia prącia i położenie jąder u chłopców.
W 2-3 dobie życia każdego noworodka czeka nakłucie piętki i pobranie kilku kropel krwi. Pobiera się krew pod kątem patologii wrodzonej niedoczynności tarczycy, mukowiscydozy oraz fenyloketonurii. Obie te choroby późno zdiagnozowane powodują nieodwracalne uszkodzenie mózgu i upośledzenia umysłowego. Oprócz przesiewowych badań laboratoryjnych wykonuje się przesiewowe badanie słuchu.
Anna Liszewska