Tabletka na ADHD – czy rozwiąże problem nadpobudliwości?
O ADHD słyszy się coraz częściej. Diagnozę tę stawia się u dzieci, które są nadpobudliwe, mają kłopoty z koncentracją, bywają impulsywne w swoich zachowanich. W Stanach Zjednoczonych zaburzenie to bywa leczone silnymi środkami psychotropowymi. Jakie niesie to za sobą skutki? Czy leki stosowane w terapii ADHD są bezpieczne?
W 2006 roku świat usłyszał o czteroletniej Rebece Riley, zamieszkałej w Plymouth County w stanie Massachusetts, która zmarła na skutek przedawkowania leków antydepresyjnych. Rodzice mieli je podawać córce na zlecenie psychiatry dziecięcego, doktor Kayoko Kifuji. Specjalista zdiagnozowała u dziecka ADHD i zaburzenia dwubiegunowe. W ramach terapii przepisała lek przeciwpadaczkowy, lek stosowany w leczeniu choroby dwubiegunowej oraz środki obniżające ciśnienie.
Za śmierć dziecka odpowiedzialność ponieśli rodzice. Sąd uznał, że podali oni córce zbyt duże dawki leków. Sprawa jednak wywołała ogólnokrajową dyskusję na temat diagnozowania chorób psychicznych u małych dzieci.
Zastanawiano się, jak to możliwe, że psychiatra zalecił kilkulatce stosowanie nie jednego, ale trzech niezwykle silnych leków uspokajających (z czego żaden z nich nie został przez Agencję ds. Żywności i Leków dopuszczony do stosowania u dzieci).
Od tego czasu coraz głośniej zaczęto mówić o „sukcesie” leków psychiatrycznych, na których firmy farmaceutyczne rocznie zarabiają miliardy dolarów.
W 2011 roku szacowano, że blisko 8 mln amerykańskich dzieci przyjmuje co najmniej jednej lek psychiatryczny. Środki te w Stanach Zjednoczonych przepisuje się nawet dwuletnim dzieciom (często robią to lekarze rodzinni). W jakim celu? By były spokojniejsze i wyciszone.
Z kolei polski uczony, prof. Tomasz Wolańczyk, tłumaczy nadużywanie leków stosowanych w terapii ADHD chęcią zwiększenia szans edukacyjnych u uczniów, którzy po wzięciu tabletki są w stanie szybciej i lepiej się uczyć.
W Polsce dzieciom z ADHD również przepisuje się w niektórych przypadkach leki psychotropowe.
1. Leczenie ADHD w Polsce
Według prof. Tomasza Wolańczyka, ADHD dotyka 5 proc. populacji dziecięcej, z czego u 1,5 proc. obserwuje się objawy skrajnie nasilone (zaburzenie hiperkinetyczne). Mali pacjenci, u których zdiagnozowano zespół nadpobudliwości psychoruchowej, osiągają słabsze wyniki w szkole i borykają się w czasie edukacji z wieloma problemami (m.in. dysleksją, dysortografią).
To zaburzenie ma ponadto wiele konsekwencji, które wpływają na funkcjonowanie nie tylko dziecka, ale i całej jego rodziny. Stąd niezwykle ważne jest prawidłowe postawienie diagnozy, ale i wdrożenie odpowiedniego postępowania terapeutycznego.
W niektórych sytuacjach terapia farmakologiczna ADHD jest wręcz konieczna. Należy jednak pamiętać, że leki nie są w stanie wyleczyć tego zaburzenia, a jedynie pomogą złagodzić jego objawy. Autorzy przewodnika dla rodziców i wychowawców dzieci z ADHD mówią, że w tym przypadku środek farmakologiczny można porównać do okularów. Osoba mająca wadę wzroku z ich pomocą może przeczytać książkę, ale tylko w sytuacji, gdy potrafi tę czynność wykonać. A zatem nie można liczyć na to, że zażycie przez dziecko tabletki zastąpi proces wychowania i nauki.
Leki stosowane w leczeniu ADHD sprawią, że dziecku będzie łatwiej skupić się na lekcji, co pozwoli mu przyswoić wiedzę. Stanie się też mniej ruchliwe i łatwiej mu będzie zapanować nad emocjami.
Decyzje o włączeniu leków w terapii ADHD zawsze powinien podjąć lekarz (psychiatra lub neurolog). Wielu rodziców bardzo się tego obawia. Ich sprzeciw budzi chęć podawania dziecku leków, które w ich odczuciu uzależniają i mają szereg skutków ubocznych. Są też i tacy opiekunowie, którzy z chęcią zgadzają się leczenie farmakologiczne, ale nie chcą zmienić swoich metod wychowawczych, podjąć terapii czy przeorganizować życia. Wydaje się im, że podanie tabletki rozwiąże wszystkie problemy.
– Większą szansę na powodzenie terapii daje współpraca między dzieckiem, rodzicem i psychologiem. Specjalista w trakcie terapii da młodemu człowiekowi narzędzia, dzięki którym będzie on w stanie uporządkować swoje myśli. Jeśli pacjent zauważy, że to działa i uwierzy we własne możliwości, wówczas możliwa jest stopniowa rezygnacja z leków – mówi Natalia Kajka, psycholog pracująca z dziećmi z ADHD.
Dobry specjalista jest w stanie ocenić, czy pacjent wymaga podawania środków farmakologicznych, czy może w jego przypadku efekty przyniesie sama terapia.
