Przyczyny wrodzonych wad słuchu

Około 90% wad słuchu u noworodków i niemowląt to uszkodzenia wrodzone. Na powstanie wady mają wpływ czynniki prenatalne (uwarunkowania genetyczne), perinatalne i postnatalne.

Do czynników wrodzonych mogących mieć negatywny wpływ na rozwój narządu słuchu u płodu zalicza się:

• choroby zakaźne i infekcje przebyte przez matkę w czasie ciąży, zwłaszcza toksoplazmozę,
• zaburzenia hormonalne u matki,
• wiek kobiety,
• przebieg ciąży.

Obciążenie chorobami przewlekłymi przyszłej matki, jak: nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, choroby neurologiczne, choroby nerek, płuc oraz występujące u niej choroby układu sercowo-naczyniowego, mogą spowodować, że dziecko urodzi się z wadą słuchu. Czynnikiem ryzyka wystąpienia wady jest również przyjmowanie przez kobietę w ciąży leków, szczególnie z grupy leków ototoksycznych.

Masa ciała poniżej 1500 g jest wymieniana jako istotny czynnik potencjalnego wystąpienia wady słuchu. Liczba dodatnich wyników otoemisji wzrasta wraz ze zmniejszeniem się punktów uzyskanych przez noworodka w ocenie skalą APGAR (od 0 do 3 i od 4 do 6). W czasie porodu mogą wystąpić powikłania, takie jak: zamartwica lub niedotlenienie okołoporodowe, krwawienia do centralnego układu nerwowego. Zakażenia stwarzają ryzyko wystąpienia niedosłuchu. Pobyt dziecka w inkubatorze w Oddziale Intensywnej Terapii Noworodka (OITN), hałas tam panujący, wentylacja mechaniczna powyżej 7 dni, hipoglikemia oraz hiperbilirubinemia mogą mieć również niekorzystny wpływ na narząd słuchu.

Wśród czynników prowadzących do utraty słuchu w okresie postnatalnym wymienić należy zakażenia bakteryjne i wirusowe, terapię lekami ototoksycznymi, nadmierny hałas, urazy głowy, wady rozwojowe głowy, twarzoczaszki i w obrębie szyi, schorzenia neurologiczne oraz stany zapalne uszu. Problemy związane z zakażeniami wrodzonymi częściej występują u dzieci, których matki były hospitalizowane w okresie ciąży. Ważną przyczyną zwiększonej liczby zakażeń są również techniki terapeutyczno-inwazyjne stosowane jako standardy w intensywnej terapii noworodka. Do chorób zakaźnych o znaczeniu ototoksycznym zaliczamy: różyczkę, cytomegalię i toksoplazmozę. Szczególnie groźna dla rozwijającego się płodu jest różyczka. U płodu, u którego doszło do zakażenia, rozwija się postać wrodzona choroby. W 90% ma to miejsce w pierwszym trymestrze ciąży i aż w 85% skutkuje powstaniem ciężkich wad, w tym głuchoty. Zakażenie wirusem cytomegalii to najczęściej występujące zakażenie wewnątrzmaciczne. Do zakażenia może dojść w każdym trymestrze ciąży, a także w trakcie porodu, w czasie karmienia piersią oraz bezpośrednio od osoby chorej, przez ubranie i brudne ręce. Zakażenie cytomegalią przebiega zazwyczaj bezobjawowo, ale może powodować znaczne uszkodzenie płodu i neurologiczne zaburzenia w rozwoju dziecka. Objawy infekcji wirusem cytomegalii przypominają grypę lub mononukleozę. Częstym objawem choroby są zaburzenia słuchu występujące nawet wtedy, gdy nie występują inne symptomy choroby. Uszkodzenie słuchu może być jedno- lub obustronne, może mieć charakter postępujący. Wszelkie choroby infekcyjne, na które choruje kobieta ciężarna, stwarzają niebezpieczeństwo trwałego uszkodzenia słuchu dziecka. Przebyta przez kobietę w ciąży grypa czy ospa wietrzna może spowodować oprócz innych powikłań trwałe uszkodzenie słuchu.

W miarę postępu medycyny i rozwoju farmakologii wiele chorób leczy się z powodzeniem, ale konsekwencją stosowania niektórych terapii farmakologicznych jest uszkodzenie słuchu dziecka.

| Ototoksyczność to niepożądany wpływ leków na tkanki ucha wewnętrznego lub drogi słuchowe. Leki, np. amikacyna, gentamycyna, furosemid, kwas etakrynowy, indometacyna, mogą wywoływać trwałe lub okresowe uszkodzenia słuchu, a objawy niepożądane mogą ujawnić się w trakcie lub po leczeniu. |

Najczęściej zagrożone powstaniem wady w wyniku farmakologii są noworodki i dzieci do 3. roku życia.

Fragment książki pt.: "Dziecko i jego środowisko. Wyzwania pediatrii w XXI wieku – wady wrodzone u dzieci".

Autor: pod red. A Steciwko, D. Kurpas i L. Sochockiej

Rok wydania: 2011

Wydawca: Wydawnictwo Continuo