Procedury adopcyjne

Procedury adopcyjne często budzą wśród przyszłych rodziców lęk i niepewność. Małżeństwo, które chce adoptować dziecko, boi się, że będzie zmuszone udowadniać swoje możliwości do sprawowania opieki nad dzieckiem. Przechodzenie wszelkiego rodzaju „testów” weryfikujących zdolność na bycie rodzicem może frustrować – jest jednak konieczne. Adopcja, czyli w języku prawniczym przysposobienie dziecka, jest czasem jedyną szansą na posiadanie potomstwa. Parę starającą się o adoptowanie dziecka czeka drobiazgowa procedura adopcyjna. Ma ona na celu sprawdzenie, czy małżonkowie podołają zadaniu opieki na dzieckiem i bycia rodzicami adopcyjnymi.

1. Adopcja dziecka

Jeśli małżonkowie nie mogą mieć własnych dzieci, alternatywą staje się adopcja. Adoptowanie dziecka to poważna decyzja i wymaga zgody obydwu małżonków. Jeśli status materialny małżonków pozwala na utrzymanie dziecka, a oni sami nie mają poważnych problemów zdrowotnych utrudniających sprawowanie opieki nad dzieckiem, mogą śmiało zmierzyć się z formalnościami procedury prawnej dotyczącej adopcji. W Polsce adoptować można tylko dziecko opuszczone, a więc takie, którego biologiczni rodzice nie żyją lub dobrowolnie zrzekli się swoich praw rodzicielskich albo te prawa zostały im odebrane sądownie. Dziecko musi być małoletnie. Dziecko po ukończeniu 13. roku życia samo musi wyrazić zgodę na adopcję.

Nie można adoptować dziecka porzuconego, dopóki nie zostanie ustalone, kim są jego biologiczni rodzice i gdzie przebywają. Nie wolno również adoptować dzieci cudzoziemek z krajów, z którymi Polska nie ma podpisanych stosownych umów. Zgodnie z prawem adopcyjnym, kandydaci na rodziców muszą mieć co najmniej pięcioletni staż małżeński, a różnica wieku między przyszłymi rodzicami, a dzieckiem nie może być większa niż 40 lat. Osoby samotne, niebędące w związku małżeńskim, też mogą adoptować dziecko. Jednak w tym przypadku przysposobienie dziecka może wiązać się z większymi trudnościami prawnymi, podobnie jest w przypadku związków nieformalnych starających się o adopcję dziecka. O przysposobienie dziecka mogą starać się małżeństwa mieszkające poza granicami Polski. W naszym kraju tylko trzy ośrodki adopcyjne mają prawo prowadzić adopcje zagraniczne.

2. Procedura adopcji

Zobacz film: "Cyfrowe drogowskazy ze Stacją Galaxy i Samsung: część 2"

Etapy procedury adopcyjnej:

1. Udanie się do jednego z ośrodków adopcyjnych w Polsce. Na tym etapie przyszli rodzice będą przez pracownika ośrodka pytani o motywy podjęcia decyzji zaadaptowania dziecka (niemożność posiadania własnych, biologicznych dzieci, zapewnienie sobie opieki na starość, chęć stworzenia rodziny dla dziecka porzuconego itp.). Kandydaci na rodziców przedstawiają swoje preferencje dotyczące dziecka, np. czy ma to być tylko niemowlę, czy ma to być dziecko zdrowe, bez obciążeń genetycznych itp.
2. Rejestracja kandydatów na rodziców w ośrodku adopcyjnym. Pracownik ośrodka opowiada szczegółowo o przebiegu procesu adopcyjnego, prosi o wypełnienie ankiety z podstawowymi danymi i zakłada teczkę, w której gromadzone będą od tej pory wszystkie dokumenty potrzebne do pomyślnego zakończenia procedury przysposobienia dziecka.
3. Proces kwalifikacyjny. Choć budzi wiele obaw wśród przyszłych rodziców, nie jest niczym strasznym. Służy poznaniu małżonków, panującej między nimi więzi i przygotowaniu ich do roli rodziców. Pracownicy ośrodka adopcyjnego nie rozmawiają z pracodawcami małżonków, sąsiadami ani rodziną. Wizyta domowa pracowników ośrodka nie jest inspekcją, lecz sprawdzeniem warunków dla rozwoju dziecka i zachowania przyszłych rodziców w ich naturalnym środowisku życia. Wizyta jest zawsze wcześniej zapowiedziana.
4. Wydanie opinii o rodzicach przez komisję kwalifikacyjną. W skład komisji kwalifikacyjnej wchodzą pracownicy ośrodka adopcyjnego, psycholog, lekarz, prawnik, a w ośrodkach wyznaniowych – również duchowny. Na wspólnym zebraniu komisja opiniuje kandydatów na rodziców na podstawie dokumentów i kwalifikacji formalnych.
5. Przedstawienie dziecka przyszłym rodzicom. Jeśli opinia komisji kwalifikacyjnej jest pozytywna, wtedy przyszłym rodzicom przedstawia się dziecko, najpierw za pośrednictwem dokumentacji, a dopiero potem „na żywo”. Zwykle proces adopcyjny trwa dziewięć miesięcy, a więc jest zaplanowany tak, by przypominał naturalną ciążę. Rzadko kiedy proces przysposobienia dziecka wydłuża się do ponad roku.
6. Comiesięczne spotkania rodziców z dzieckiem. Mają one na celu lepsze poznanie dziecka i zbudowanie między nim, a przyszłymi rodzicami duchowej więzi.
7. Potwierdzenie przez rodziców chęci adoptowania przedstawionego im dziecka. Opiekun prawny dziecka prosi sąd o zgodę na zmianę miejsca pobytu dziecka, wskazując na adres preadopcyjny. Jeśli sąd wyrazi zgodę, dziecko może zamieszkać z przyszłymi rodzicami.
8. Złożenie do sądu rodzinnego wniosku o adopcję wraz z kompletem dokumentów. W czasie oczekiwania na rozprawę adopcyjną kurator sądowy oraz pracownik placówki adopcyjnej odwiedzają przyszłych rodziców w celu zbadania, jak małżeństwo radzi sobie z opieką nad dzieckiem.
9. Rozprawa w sądzie o przysposobienie dziecka. Sędzia pyta jeszcze raz o pewność decyzji adoptowania dziecka i prosi pracowników ośrodka o przedstawienie opinii na temat kandydatów. Po orzeczeniu zgody na adopcję potrzeba trzech tygodni, aby postanowienie się uprawomocniło.
10. Wizyta w urzędzie stanu cywilnego w miejscu urodzenia dziecka. Rodzice otrzymują nowy odpis aktu urodzenia dziecka z ich nazwiskiem i zapisem, że to oni są jego rodzicami.

Przysposobienie dziecka to proces tajny, co oznacza, że żadna z osób uczestnicząca w procesie adopcyjnym nie może ujawniać jego szczegółów, danych rodziców biologicznych itp. Jeśli adoptowane dziecko chce się czegoś dowiedzieć na temat rodziców biologicznych, po uzyskaniu pełnoletniości może złożyć odpowiedni wniosek do sądu rodzinnego. W Polsce mało popularna, ale dopuszczalna prawnie jest, tzw. adopcja ze wskazaniem, gdy to rodzice adopcyjni i biologiczni mają o sobie komplet informacji, a dziecko często jest już „adoptowane”, gdy matka biologiczna jest w ciąży.

3. Dokumenty potrzebne do adopcji

Dokumenty potrzebne do ustanowienia przysposobienia sądowego dziecka należą do podstawowych i można je zebrać w ciągu kilku dni. Te, za które pobiera się zazwyczaj opłaty skarbowe, w przypadku procesu adopcji są zwolnione z opłat. Zwykle proces adopcyjny jest bezpłatny (w ośrodkach państwowych nie pobiera się opłat) lub opłaty są niewielkie, na zasadzie dobrowolnej darowizny. Wykaz dokumentów potrzebnych do adopcji:

• aktualny odpis zupełny aktu małżeństwa, a w przypadku drugiego małżeństwa – akt rozwodowy; ośrodki katolickie wymagają także metryki zawarcia, tzw. związku sakramentalnego oraz opinii od proboszcza lub zaprzyjaźnionego księdza;
• akt urodzenia – w przypadku osób samotnych ubiegających się o dziecko;
• zaświadczenie o zarobkach lub zaświadczenie z urzędu gminy w przypadku działalności rolnej;
• opinia z miejsca pracy;
• zaświadczenie o niekaralności;
• zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia;
• zaświadczenie z poradni zdrowia psychicznego i poradni odwykowej, że nie było się leczonym (byli pacjenci którejś z poradni muszą dostarczyć opinię o stanie zdrowia).

Idąc do poradni odwykowej lub zdrowia psychicznego, nie należy się rejestrować, tylko poprosić o zaświadczenie o braku takiego leczenia.