Omdlenia u dzieci – dlaczego występują?

Omdlenie jest nagłą, przemijającą, krótkotrwałą i samoistnie ustępującą utratą świadomości. Przyczynia się do niego zmniejszenie perfuzji mózgu, czyli chwilowe niedotlenienie. Świadomość wraca już w kilka minut po jego wystąpieniu.

Często określeniem omdlenia nazywamy chwilowy brak równowagi. Jest to błąd, ponieważ osoba mdlejąca nie jest w stanie zapanować nad zachowaniem pionowej postawy ciała.

Niepełna utrata świadomości to stan przedomdleniowy – dziecko ma wówczas obniżone napięcie mięśniowe, jednak nie dochodzi do utraty kontaktu.

O omdleniu można mówić, gdy osoba bezwładnie upada. Wiąże się to często z urazami głowy. Najczęściej zostaje wtedy zaburzona autoregulacja układu krążenia – jest to wówczas omdlenie odruchowe i nie jest ono niebezpieczne dla życia.

Dużo poważniejsze jest omdlenie kardiogenne. Może to być symptom poważnej choroby, a nawet czynnik poprzedzający zgon. Omdlenia te bowiem wyzwalają: zaburzenia rytmu serca, utrudniony odpływ krwi z komór oraz inne choroby związane z sercem i naczyniami wieńcowymi.

Ostatnim typem omdlenia jest omdlenie ortostatyczne, do którego dochodzi natychmiast po pionizacji ciała. U pacjentów z tego rodzaju utratą świadomości występuje przyspieszona akcja serca.

U dzieci i młodzieży do omdleń dochodzi najczęściej wskutek nagłego obniżenia ciśnienia tętniczego czy zwolnienia rytmu serca. Przyczyną takiego stanu może być stres lub niespodziewane wydarzenia, którego dzieci są częścią. Omdlenia mogą być także skutkiem silnych napadów kaszlu w astmie oskrzelowej.

Statystycznie stanowią one 1-3 proc. z wszystkich stanów naglących, które występują u najmłodszych pacjentów. Nawet 15 proc. dzieci między 8. a 18. rokiem życia zemdlało przynajmniej raz w swoim życiu.

Objawem zwiastującym omdlenie są zaburzenia widzenia (mroczki przed oczami), zawroty głowy, nudności pocenie się czy uczucie gorąca. U dzieci często widać zblednięcie na twarzy. U niektórych po upadku występują łagodne drgawki. Należy wtedy zabezpieczyć język dziecka przed przegryzieniem.

Mdleją też niemowlęta. W tym wypadku występują napady afektywnego bezdechu – siniczego: dziecko przez długi czas płacze, a następnie dochodzi do wstrzymania oddechu, oraz bezdechu bladego: niemowlę krzyczy, blednie i traci przytomność.

U 85 proc. dzieci objawy te samoistnie ustępują do 5. roku życia. Niektórzy lekarze uważają, że omdlenia u najmłodszych mogą być związane z niedoborem żelaza we krwi.

Omdlenia u dzieci i młodzieży chociaż zdarzają się często, to w większości wypadków nie są niebezpieczne. Najczęściej samoistnie przechodzą i nie wpływają na zdrowie w dorosłym życiu. Warto jednak sprawdzić przyczynę ich występowania. Badania kontrolne u pediatry z pewnością nie zaszkodzą.