Mikroorganizmy. Czym są, jak dzielimy mikroorganizmy?
Mikroorganizmy to drobnoustroje, widoczne jedynie pod mikroskopem, obecne niemal wszędzie. Nazwa ta obejmuje wszystkie organizmy jednokomórkowe, zaliczamy do nich także formy bezkomórkowe, jakimi są wirusy. Uczniowie poznają je w szkole podstawowej na lekcjach biologii, a ich znajomość może przydać się na egzaminie ósmoklasisty. Kto odkrył mikroorganizmy? Jak oddychają mikroorganizmy? Sprawdź!
1. Co to są mikroorganizmy?
Zgodnie z obowiązującą definicją mikroorganizmy to drobnoustroje, które można zobaczyć jedynie pod mikroskopem. Pojęcie to jest dość obszerne, jednak z pewnością zaliczamy do nich organizmy jednokomórkowe, takie jak:
- bakterie;
- sinice;
- pierwotniaki;
- glony;
- grzyby.
Do mikroorganizmów zaliczamy także formy bezkomórkowe - wirusy. Niektóre mikroorganizmy mogą być chorobotwórcze (wspomniane wirusy i bakterie), inne zaś potrafią być komensalne - korzystać z zasobów innego organizmu, bez wpływu na jego funkcjonowanie, a nawet symbiotyczne, jak np. bakterie w jelitach.
Mikroorganizmy znajdują się w wodzie, glebie, w powietrzu, na produktach spożywczych, a w dużych ilościach u ludzi oraz zwierząt. Organizmy te są w stanie przeżyć nawet w ekstremalnych warunkach.
Prawdopodobnie pierwszym człowiekiem, który zaobserwował mikroorganizmy pod mikroskopem był holenderski przyrodnik i przedsiębiorca, Antoni van Leeuwenhoek, nazywany ojcem mikrobiologii, żyjący w latach 1632 - 1723.
2. Jak dzielimy mikroorganizmy?
Mikroorganizmy dzielimy ze względu na wymagania tlenowe na:
- anaeroby, żyjące w atmosferze beztlenowej;
- aeroby, żyjące w atmosferze tlenowej.
Grupę mikroorganizmów, które zasiedlają dane środowisko (organizm człowieka, zwierzęcia, glebę) nazywamy mikrobiomem.
3. Mikroorganizmy w wodzie pitnej
Mikroorganizmy żyją m.in. w wodzie, nie tylko ze studni, ale również w wodzie z kranu. Są to bakterie i wirusy, które mogą powodować choroby, m.in.:
- Legionella, która powoduje legionellozę; walka z tą bakterią jest bardzo ciężka, ponieważ często tworzy na ściankach rur warstwę ochronną (film biologiczny), która zmniejsza skuteczność chemicznej dezynfekcji; bakterie te wnikają do organizmu ludzkiego w czasie kąpieli lub brania prysznica; są dużym zagrożeniem, mogą prowadzić nawet do śmierci; można usunąć je za pomocą promieniowania UV oraz dezynfekcji termicznej i chemicznej;
- bakterie grupy E.coli - naturalnie bytują w jelicie grubym zwierzęcym i ludzkim, do wody trafiają przez kontakt ze ściekami, glebą i obumarłymi szczątkami roślin; nawet ich niewielka ilość w wodzie jest zagrożeniem dla zdrowia;
- bakterie mikroflory jelitowej - mogą wywoływać bakteryjną żółtaczkę, czerwonkę, cholerę, salmonellę i dur brzuszny;
- paciorkowce kałowe - znaczna ich część pochodzi z ludzkich i zwierzęcych odchodów, część występuje także w materiale roślinnym; uważane za jedne z najtrwalszych bakterii, które mogą intensywnie skazić wodę.
4. Mikroorganizmy glebowe
Do mikroorganizmów glebowych należą:
- bakterie;
- archeony;
- glony;
- niektóre grzyby;
- pierwotniaki;
- wirusy.
Są to w większości pożyteczne mikroorganizmy, które odpowiadają m.in. za mineralizację substancji organicznej, dostarczając roślinom dobrze przyswajalnych składników pokarmowych.
Od działalności tych drobnoustrojów zależy właściwe użyźnienie gleby, ponieważ odpowiadają za przetwarzanie substancji glebowych, a także za obieg pierwiastków ważnych dla różnych procesów zachodzących w tym środowisku.
Mikroorganizmy są bardzo aktywne w tzw. rizosferze - w pobliży korzeni roślin; odgrywają znaczącą rolę w kształtowaniu warunków ich rozwoju.
5. Efektywne mikroorganizmy dla człowieka
Prawidłowy skład bakteryjny układu pokarmowego jest podstawą dobrej odporności i silnego organizmu człowieka.
Codzienne spożywanie probiotyków (pożytecznych bakterii, takich jak m.in. z rodzaju Lactobacillus spp., z rodzaju Bifidobacterium spp. lub z rodzaju Streptococcus spp.) może w dłuższej perspektywie poprawić pracę układu trawiennego, podnieść odporność organizmu oraz zwiększyć energię.
