Mianownik – na jakie pytania odpowiada?
Mianownik to pierwszy z przypadków w polskim systemie gramatycznym. W teorii nie powinien nastręczać trudności, jednak w praktyce bardzo często sprawia kłopoty w mowie i piśmie.
Mianownik (łac. nominativus) to pierwszy przypadek gramatyczny. Występuje nie tylko w języku polskim, ale również w innych językach słowiańskich, w języku niemieckim oraz węgierskim. Odpowiada na pytania: kto? co? W formie pojedynczej uznawany jest za podstawową formę wyrazową (w słownikach forma hasłowa notowana jest właśnie w mianowniku).
1. Mianownik – (nie)trudny przypadek
W języku polskim mianownik może mieć końcówkę zerową (np. kot, człowiek, on, jeden) lub niezerową (np. mężczyzn-a, dzieck-o, pierwsz-y).
W mianowniku rzeczownik najczęściej występuje w roli podmiotu. Niestety, często też sprawia trudności. I tak na przykład niekiedy mianownik występuje w funkcji wołacza, np. w sytuacji zwracania się do kogoś po imieniu, np. Agnieszka! Iwona! (poprawne formy to: Agnieszko! Iwono!).'
2. Końcówki fleksyjne mianownika
Rzeczowniki rodzaju męskiego w języku polskim w mianowniku liczby mnogiej mają końcówkę –a (podobnie w bierniku i wołaczu). Jeśli są pochodzenia łacińskiego i są zakończone na –um, wówczas są nieodmienne w liczbie pojedynczej (np. akwarium – akwaria).
Rzeczowniki rodzaju żeńskiego w mianowniku liczby mnogiej zakończone na samogłoskę mają końcówki:
- y (po spółgłosce twardej), np. szkoły;
- i (po k, g), np. książki, nogi;
- e (po spółgłosce miękkiej, w tym po c, dz, cz, dż, sz, ż, rz), np. księgarnie, ciocie, tablice, wieże, panie.
W liczbie mnogiej w mianowniku rzeczowniki nieżywotne rodzaju męskiego mają końcówki:
- y (po spółgłoskach twardych), np. domy, zeszyty
- i (po spółgłoskach k i g), np. kroki, progi
- e (po spółgłoskach miękkich), np. kraje, hotele, koce, widelce, kosze.
3. Utrwal wiedzę o przypadkach
W języku polskim przez przypadki odmieniają się rzeczowniki, przymiotniki, imiesłowy przymiotnikowe, część liczebników i zaimków.
Mianownik: kto? co? Dopełniacz: kogo? czego? Celownik: komu? czemu? Biernik: kogo? co? Narzędnik: kim? czym? Miejscownik: o kim? o czym? Wołacz: o!