Kalwinizm. Charakterystyka religii
Kalwinizm to doktryna chrześcijańska, będąca jednym z czołowych nurtów protestantyzmu. Powstała w XVI w. i wywodzi się z reformacji szwajcarskiej. Jakie zasady w niej obowiazują? I w co wierzą wyznawcy kalwinizmu?
1. Kalwinizm. Co to za religia?
Kalwinizm (ewangelicyzm reformowany) to doktryna stworzona przez Jana Kalwina, francuskiego teologa i reformatora. Swoje poglądy religijne zawarł m.in. w dziele „O instytucjach religijnych” oraz w trzech traktatach: „O Eucharystii”, „O relikwiach” i „O skandalach”.
Kalwinizm opiera się na predestynacji – wyznawca kalwinizmu wierzy w to, że jego losy są już ustalone przez Boga (teoria ta została zainspirowana poglądami św. Augustyna). Zarówno zbawienie, jak i potępienie są niezależne od ludzkich działań. W chwili narodzin nasze życie po śmierci jest już więc przypieczętowane: człowiek jest przeznaczony albo do nieba, albo do piekła.
Doktryna kalwinizmu opiera się na Biblii. Eucharysta i chrzest w kalwinizmie nie są znakami łaski, tylko wiary.
2. Kalwinizm – cechy
Najwyższym organem w kalwinizmie jest synod. Biskupów wybierają wierni. Pastora nie obowiązuje celibat. Może nim zostać również kobieta.
Kalwinizm uznaje tylko dwa sakramenty – Chrzest i Wieczerzę Pańską (komunia przyjmowana jest pod dwiema postaciami: chleba i wina; odbywa się tylko raz w miesiącu i w święta).
W kalwinizmie obowiązują doktryny łaski (doktryny odnoszące się do zbawienia człowieka). Jest ich pięć:
- T – total depravity (całkowita deprawacja) – każdy człowiek rodzi się w niewoli grzechu i nie jest w stanie się od niego uwolnić,
- U – unconditional election (bezwarunkowe wybranie) – ludzie, którzy mają być zbawieni, zostali wybrani przez Boga ze względu na jego wolę i łaskę,
- L – limited atonement (ograniczone pojednanie) – zbawieni zostaną tylko ci, którzy zostali wybrani przez Boga,
- I – irresistible grace (nieodparta łaska) – człowiek wybrany odpowiada na łaskę Boga,
- P – perseverance of the saints (wytrwanie świętych) – ci, którzy odsunęli się od Boga, nie zostaną zbawieni.
3. Kalwinizm a katolicyzm
W kalwińskich kościołach nie ma obrazów i rzeźb. Nie ma też kultu świętych, również Maryi (jednak stawiana jest za wzór wiary). W kontekście matki Jezusa odrzucane są pojęcia takie jak: niepokalane poczęcie, wniebowzięcie, orędownictwo i pośrednictwo Marii u Boga.
Kalwiniści, podobnie jak luteranie, uznają spowiedź powszechną. Nie ma konfesjonałów.
4. Kalwinizm a luteranizm
Kalwinizm i luteranizm wyrastają na gruncie reformacji, która była drugim z głównych prądów renesansu (obok humanizmu). W XVI w. doszło do rozbicia wyznaniowej wspólnoty religijnej i utraty poczucia stabilizacji światopoglądowej.
Doktryna Marcina Lutra konkurowała z doktryną Jana Kalwina, m.in. w zakresie rozumienia dogamtu Trójcy Świętej. Obie jednak odeszły od rygoru papiesko-katolickiej hierarchii kościelnej i postulowały zasady ewangeliczne.
5. Kalwinizm w Polsce
W XVI w. w Polsce kalwinizm stawał się coraz bardziej popularny, zwłaszcza wśród szlachty (tezy Marcina Lutra na ogół popierali mieszczanie).
Jednymi z przywódców wyznania Kalwina byli Mikołaj Rej i Jan Łaski. Pod koniec życia na kalwinizm przeszedł Andrzej Frycz Modrzewski.
