Jak wychować chłopca?
Jak wychować chłopca bez stereotypów? To pytanie zadaje sobie wielu rodziców, jednak odpowiedź na nie wcale nie jest taka oczywista. Stereotypy płci są bowiem mocno zakorzenione w naszej świadomości.
1. Jak wychować chłopca?
Jeszcze kilkanaście lat temu role płciowe stanowiły fundament życia społecznego. Były zawody, które wykonywali wyłącznie mężczyźni. To oni też wyruszali na wojnę, by walczyć z wrogiem w obronie ojczyzny. I odwrotnie: były profesje, którymi zajmować się mogła wyłącznie kobieta. To na jej barkach spoczywało też dbanie o dom i wychowanie dzieci.
Stereotypy płci powstałe pod wpływem wydarzeń historycznych i kulturowych funkcjonują więc od wielu pokoleń. Są trwałe i bardzo trudno o ich zmianę, mimo iż rzeczywistość, w której żyjemy jest już zupełnie inna.
Podstawę stereotypów związanych z płcią stanowi zestaw zachowań kojarzonych z kobietami bądź mężczyznami. Dzieci przyswajają je nie tylko poprzez język, którym się posługujemy, ale też swoje zachowanie.
2. Stereotypy płci: przykłady
Na początku różnicowanie płci jest najbardziej widoczne przez pryzmat ubioru. Kompletując wyprawkę, rodzice kupują różowe ubranka dla dziewczynek, niebieskie zaś dla chłopców. W takiej kolorystyce utrzymywane są też różnego rodzaju dziecięce akcesoria oraz gażdżety na baby shower.
Kiedy dziecko dorasta, może usłyszeć komunikaty takie jak: "Chłopaki nie płaczą!", "Nie bądź jak baba", "Dzielny bądź!", "Lalki to nie zabawki dla chłopców", "Podejmij męską decyzję", "Bądź grzeczną dziewczynką", "Chłopak jesteś, że za piłką biegasz", "Kobiety nie wiedzą, czego chcą".
– Tego rodzaju stereotypy uderzają zarówno w kobiety, jak i w mężczyzn. Dziewczynkom na ich podstawie zabrania się wyrażania emocji "niepoprawnych", w efekcie karane bywają za przejawy złości, irytacji, agresywne zachowania czy nawet zbyt ekspresyjną radość. Z kolei chłopcom na podstawie takich przekazów odbiera się prawo do okazywania smutku i żalu oraz mówienia o tym, czego doświadczają na płaszczyźnie emocjonalnej – w książce "Rozwój seksualny dzieci" tłumaczy Karolina Piotrowska, psycholożka i seksuolożka.
Stereotypy w wychowaniu informują, że chłopcy są silniejsi od dziewczynek i w ich przypadku istnieje większe przyzwolenie na zachowania przemocowe. Chłopiec ma prawo oddać, kiedy zostanie zaatakowany lub też uderzyć, kiedy będzie miał ku temu powód. Dziewczynce takie zachowanie nie wypada, bo postrzega się ją jako osobę delikatną, bardziej ugodową i wrażliwą.
Martyna Filipiak, autorka bloga mama-psycholog.pl, zauważa jednak, że stereotypowe wychowanie to nie tylko podsuwanie konkretnych zabawek czy ubrań.
– W znacznym stopniu przekazujemy dziecku stereotypy w naszym codziennym życiu. Zastanówmy się, jak my, rodzice, dzielimy się obowiązkami? Jakie mamy prawa i obowiązki w rodzinie? Czy obowiązuje nas równość, a jeśli nie, to dlaczego i co zadecydowało o takim podziale? To są obserwacje i doświadczenia, którymi nasze dziecko będzie nasiąkać każdego dnia i prawdopodobnie mocno wpłyną na to, w jaką rolę wpisze się w późniejszym życiu.
– Jeśli chcemy wychować córkę na niezależną, asertywną kobietę, będzie to trudne, jeśli wychowuje się w domu, w którym do takiej postawy mają przestrzeń tylko mężczyźni i chłopcy. Podobnie, jeśli chcemy, aby nasz chłopiec wyrósł np. na wrażliwego, troskliwego ojca, a jego tata nie okazuje mu uczuć i czułości – tłumaczy psycholog.
A zatem jak wychować chłopca bez stereotypów? Najważniejsze to pozwolić dziecku na wyrażanie swoich emocji. Nie wolno zawstydzać płaczącego chłopca ani umniejszać jego przeżyć. Każdy ma prawo pokazać swój smutek, niezadowolenie i ból. Bez względu na płeć.
Nie dzielmy też zabawek na chłopięce i dziewczęce. Duża grupa chłopców lubi bawić się lalkami, prowadzić wózki czy rysować zamiast grać w piłkę lub jeździć autkami. I nie ma w tym nic złego, przeciwnie – to sprzyja kształtowaniu w nich opiekuńczości.
Jeśli mamy syna i córkę, na żadnym etapie nie starajmy się różnicować ich ze względu na płeć. Niektórzy radząc, jak wychowywać chłopca, sugerują, by dać mu większą swobodę niż dziewczynce.
Warto też czytać z dzieckiem książki, w których nie są powielane stereotypy płci. Polecane tytuły to m.in.:
- "Mój cień jest różowy"
- "Jano i Wito uczą mówić R. Różowy rower"
- "Opowieść o generale Tomaszku, który nie chciał pójść na wojnę"
- "Czy jesteś tchórzem, Albercie?"
Pamiętajmy, że stereotypy w wychowaniu są niezwykle krzywdzące. Nie tylko przekazujemy je dalej, ale też możemy doprowadzić do sytuacji, w której nastolatek, a później młody mężczyzna, będzie mieć problemy z okazywaniem emocji. Może to prowadzić do rozwoju zaburzeń psychicznych, m.in. depresji.
Stereotypy w wychowaniu dzieci, które wyznaczają rozumienie męskości i kobiecości, sprawiają, że zatraca się indywidualność.
3. Najpopularniejsze stereotypy a role w rodzinie
Stereotypy o mężczyznach mają też wpływ na postrzeganie przez nich ról w rodzinie. Te na szczęście w ostatnich latach ulegają zatarciu, co sprawia, że mężczyźni mocno angażują się w wychowanie dzieci i domowe obowiązki (gotowanie, sprzątanie, opiekę nad dziećmi). W ten sposób najmłodsi uczą się, że płeć nas nie ogranicza i niczego nie narzuca.
– Jeśli chcemy wychować dziecko bez stereotypów, w pierwszej kolejności przyjrzyjmy się temu, jakie przekonania są częścią nas. Jeśli mamy je mocno zakorzenione, to może się zdarzyć, że powierzchownie prezentujemy postawę otwartości, a nasze reakcje, mimika i mowa ciała zdradzają niechęć, chociażby w reakcji na chłopca, który przebrał się za księżniczkę na bal karnawałowy. Jeśli więc zależy nam, aby nie kształtować i wzmacniać u dziecka stereotypów, pierwsze kroki dążące do tego powinniśmy zacząć od siebie: przepracować niektóre tematy, poprzyglądać się, jak reagujemy na pewne sytuacje i zdarzenia oraz co jest tego przyczyną – podsumowuje Martyna Filipiak.
