Jak wspierać rozwój dziecka?
Każdy rodzic pragnie, aby jego dziecko było wszechstronnie rozwinięte. Zwłaszcza że większość zdrowych dzieci rodzi się z naturalnym potencjałem do rozwoju na różnych płaszczyznach funkcjonowania. Filozofowie nazywają taki stan tabula rasa, czyli czysta tablica, na której warto zapisać same rokujące dobrze na przyszłość dziecka informacje. Wielu rodziców zastanawia się, jak tego dokonać?
1. Rodzicielskie wsparcie rozwoju małego dziecka
Ponieważ na świat przychodzimy z własnym genomem, który warunkuje nasz charakter i wygląd, pewne zależności związane z inteligencją zawarte są właśnie w tym specyficznym kodzie genetycznym. Geny to jednak nie wszystko. Ważne jest stymulujące środowisko wychowawcze, w którym stwarzamy dziecku jak najbardziej optymalne warunki do rozwoju. I to jest niezwykle znaczące pole do działań ze strony rodziców dziecka, którzy od jego najmłodszych lat powinni wspierać jego rozwój.
Dla niemowląt największe znaczenie w prawidłowym rozwoju ma kontakt z drugim człowiekiem. A zatem ważne są wszystkie te czynności, dzięki którym można nawiązywać z maleństwem kontakt. Malutkie dziecko potrzebuje ciepłego i kojącego dotyku, kołysania, głaskania, potrzebuje też kontaktu wzrokowego i słuchowego. Spoglądaj więc swemu dziecku zawsze prosto w oczy, zwłaszcza kiedy do niego mówisz. Dziecko w tym wieku sygnalizuje swoje potrzeby, płacząc i kwiląc. Naucz się właściwie odczytywać jego komunikaty. Wbrew pozorom nie jest to takie trudne, a tym samym uczysz malucha, że porozumiewanie się jest ważne. Zbliżaj swoją twarz do dziecka i zatrzymuj się w takim zbliżeniu przez chwilę, aby dziecko mogło zapamiętać twoje rysy czy mimikę twarzy. Kiedy do niego mówisz, uśmiechaj się, zwróć też uwagę na ton swojego głosu. Dzieci szybko się uczą i zaczynają naśladować swoich rodziców. Kiedy się uśmiechasz, twoje maleństwo także będzie się uśmiechać do ciebie, a kiedy twój ton głosu będzie stonowany, dziecko nauczy się w sposób stonowany gaworzyć. Zwróć uwagę, że kiedy raczej posługujesz się wyraźnym i głośnym tonem, twój maluch uczy się także żywiej reagować. Jego gaworzenie jest ubarwione piskiem, rozbrajającym i głośnym śmiechem albo różnego rodzaju innymi dźwiękami, które mają zwrócić twoją uwagę i zachęcić cię do włączenia się w ten swoisty dialog.
Wykorzystuj każdą wspólną chwilę z dzieckiem na stymulowanie jego rozwoju. Pamiętaj, że także podczas czynności pielęgnacyjnych można wspomóc rozwój dziecka. Zbawienny jest tutaj dotyk, dzięki któremu tworzy się więcej połączeń neuronowych w mózgu dziecka. Naucz się dotykać malucha w sposób delikatny i kojący. Głaskaj go po brzuszku i pleckach, bo to daje mu uczucie odprężenia. Naśladuj przy tym ruchy koliste. Przytulaj swoje dziecko do siebie jak najczęściej i bezwzględnie wtedy, kiedy maluch tego potrzebuje. Twoje ciepło i odgłos bicia twojego serca sprawiają, że maluch czuje się bezpieczny.
Zadbaj o to, by wokół dziecka były wyraźne dla jego oczu kolory: biały, czerwony i czarny. Niemowlęta najszybciej reagują właśnie na te barwy, dlatego ich uwaga skupia się nieco dłużej na osobie ubranej w czerwony sweter niż na tej, która ma na sobie na przykład sweter koloru żółtego. Uwagę każdego malca przyciągają twarze. Są dla niego ciekawe, bo odwzajemniają reakcje dziecka. Dziecko uczy się, że ma na coś wpływ. Rób miny, wysuwaj język, zamykaj i otwieraj oczy, uśmiechaj się, marszcz czoło, słowem rób wszystko, co można pokazać za pomocą samej twarzy. W ten sposób uaktywniasz dziecko emocjonalnie. Nawet jeśli uważasz, że nie potrafisz śpiewać, śpiewaj swojemu dziecku. Maluchy uwielbiają słuchać piosenek, chętnie wsłuchują się w melodię, a rytmiczność piosenki wprawia je w dobry nastrój. Kiedy widzisz, że dziecku podoba się, jak mu śpiewasz, zwłaszcza przy wesołej piosence, możesz wziąć dziecko na ręce i zatańczyć z nim. Melodyjna piosenka i lekkie kołysanie w tańcu sprzyjają rozwojowi dziecka. Im więcej różnych bodźców dla rozwijania zmysłów, a także intelektu, tym lepiej. Monotonia nie rozwija, a może spowodować także zahamowania w rozwoju. Pamiętaj jednak o zachowaniu równowagi w dostarczaniu różnego rodzaju bodźców. Dziecko, które ma przesyt wrażeń, staje się niespokojne i płaczliwe, może mieć kłopoty ze snemlub karmieniem. Małemu dziecku potrzebna jest bowiem również pewna powtarzalność rytuałów dnia codziennego. Wszystko zależy od wieku dziecka. Im młodsze dziecko, tym większa ilość stałych rytuałów.
2. Jak wspomóc rozwój starszego dziecka?
Kiedy dziecko jest starsze, zadbaj o to, aby poznało własne „ja” zacznij od pokazania maluchowi jego własnego odbicia w lustrze. Wypowiedz przy tym na głos jego imię, pokaż, że maluch odbity w lustrze to ta sama osoba. Dziecko z początku będzie zdezorientowane, ale z czasem oswoi się, zainteresuje, aż w końcu uzna, że ma wpływ na to, co widzi i zacznie robić miny do swojego odbicia. To możliwe dzięki gimnastyce umysłu, jaką musi wykonać, aby skojarzyć obraz, który widzi. Nawet jeśli twoje dziecko nie posługuje się jeszcze mową, ty mów do niego, opowiadaj o tym, co robicie, gdzie idziecie, co się dzieje za oknem, czytaj mu książeczki. Im więcej mówisz do dziecka, tym szybciej uruchomi on własną mowę, a jego słownik wyrazów będzie znacznie się wzbogacał. Zwróć uwagę na wybór zabaw z dzieckiem. Jeśli chcesz wspomóc jego rozwój, świetne są takie zabawy, dzięki którym można się ruszać i śpiewać albo wydawać różne odgłosy, dostępne w przyrodzie. Tutaj też dobór zabaw warunkowany jest wiekiem dziecka. Starsze dzieci chętnie uczestniczą jako mali pomocnicy w codziennych czynnościach, to dla nich forma aktywności bardzo atrakcyjna. I chociaż obawiasz się, że dziecko opóźni przygotowywanie na przykład obiadu albo przysporzy ci więcej sprzątania, pozwól mu czasem sobie pomóc, to także element wspomagający rozwój.
Ile dzieci, tyle metod wspomagania naturalnego rozwoju. To od rodzica zależy, co uzna za istotne w rozwoju swojego dziecka. Uważna obserwacja własnego dziecka pomoże we właściwej ocenie, na co w danym momencie warto zwrócić uwagę. Na przykład u dzieci szkolnych z trudnościami w nauce warto wzbudzić ciekawość nauką poprzez różnego rodzaju wycieczki szlakami edukacyjnymi, zabawić się w domowe laboratorium i pokazać proste w wykonaniu i bezpieczne doświadczenia, zainteresować dzieci różnego rodzaju rozrywką, w której ważna jest rywalizacja, refleks, czasem spryt, a także logiczne myślenie. Tego rodzaju zajęcia również uczą dzieci i sprzyjają ich rozwojowi. A przy okazji są czasem, który można spędzić razem z rodzicem.