Idealny nauczyciel - jaki powinien być według dzieci i młodzieży?

Jaki powinien być idealny nauczyciel? Ile uczniów, tyle odpowiedzi na to pytanie. Dla jednych będzie to "luzak", który podopiecznych traktuje po koleżeńsku, dla innych srogi belfer, który budzi respekt. W badaniu przeprowadzonym przez producenta papieru POL zaledwie 15 proc. uczniów wskazuje, że najbardziej ceni ekspercką wiedzę nauczyciela. Dziś, lubiany i ceniony nauczyciel to taki, który przede wszystkim stawia na dialog i kompetencje miękkie. Dlatego w ramach akcji "POLećmy ze wsparciem" do nauczycieli trafi specjalny poradnik, opracowany pod patronatem Polskiej Akcji Humanitarnej, który w praktyczny sposób podpowie im jak na co dzień docierać do uczniów i z nimi rozmawiać w sytuacjach dla nich trudnych i stresujących.

1. Jaki powinien być idealny nauczyciel?

O tym, jak wiele zależy od wychowawców i pedagogów uczących poszczególnych przedmiotów, mógł przekonać się chyba każdy z nas. To właśnie nauczyciel może sprawić, że uczeń pokocha lub znienawidzi dany przedmiot, odkryje w sobie pasję, czy po prostu z radością będzie chodził do szkoły, w której przecież spędza dużą część swojego dzieciństwa i młodości.

Szkoła to jedna z najstarszych instytucji istniejących w społeczeństwie. Na szczęście w ostatnim czasie zauważamy w niej coraz więcej zmian. Do historii odchodzi model nauczania "ex cathedra", w którym nieomylny i niedostępny nauczyciel przekazywał uczniom informacje, które mieli oni bezdyskusyjnie przyjmować, a następnie sprawdzał, na ile wiedza została opanowana, stawiał ocenę i… na tym kończyły się interakcje między uczniami a pedagogami.

Dziś szkoła staje się miejscem o wiele bardziej przyjaznym. Co najważniejsze, zmiany te nie następują odgórnie, systemowo, a są raczej wynikiem jednostkowych wyborów nauczycieli, którzy zwyczajnie chcą funkcjonować inaczej: nawiązywać z uczniami relacje, być z nimi w "dwukierunkowym" kontakcie, a więc nie tylko mówić, ale również słuchać.

Nauczyciel to wyjątkowa osoba w społeczności, która ma niezwykłą możliwość obserwowania dzieci i młodzieży w środowisku i okolicznościach, do których rodzice nie mają dostępu. Widzi, jak uczniowie budują relacje z rówieśnikami, tworzą przyjaźnie i sojusze, jak radzą sobie z odrzuceniem czy niechęcią innych. Obserwuje podopiecznych podczas konfrontacji z wyzwaniami intelektualnymi, emocjonalnymi i społecznymi.

- Zarówno przed uczniami, jak i nauczycielami rok szkolny pełen wyzwań. Nikt nie oczekuje od nauczyciela tego, by stał się psychologiem. Ważne tylko tyle (i aż tyle), by był uważny na zmiany w zachowaniu uczniów. Stawiał na dialog, współpracował ze szkolnym pedagogiem, tam, gdzie to możliwe - mówi Magdalena Jaranowska, koordynatorka programu "Pajacyk" w Polskiej Akcji Humanitarnej.

2. Cechy dobrego nauczyciela

Jak więc być nauczycielem - sojusznikiem, kimś, kto będzie potrafił prowadzić taki dialog? By poznać odpowiedź na to pytanie marka POL, w lipcu 2022 roku, zleciła badanie "Idealny nauczyciel. Polscy uczniowie i ich oczekiwania wobec nauczycieli".

Wzięli w nim udział uczniowie ostatnich klas szkół podstawowych i ci uczęszczający do liceów. Wyniki badania napawają optymizmem: 75 proc. uczniów lubi swoich nauczycieli, 70 proc. uważa, że mają oni dobry kontakt z uczniami i potrafią z nimi rozmawiać.

Wyniki badania pokazują, że to tzw. kompetencje miękkie, szczególnie z zakresu komunikacji, są najbardziej pożądane przez uczniów. Dobry nauczyciel to taki, który kieruje się empatią i szuka wspólnego języka z uczniami.

• 33 proc. uczniów ceni indywidualne podejście do podopiecznych i próbę dotarcia do każdego,
• 32 proc. wskazuje, jak ważna jest umiejętność rozmowy z uczniami i znalezienie z nimi wspólnego języka,
• 32 proc. marzy o nauczycielu, który jest cierpliwy i poświęca uczniom odpowiednią ilość czasu.
• 40 proc. nastolatków chciałoby, żeby nauczyciel częściej z nimi rozmawiał na tematy niezwiązane z przedmiotem.

- Chciałabym, aby nauczyciele zrozumieli, że nie bez powodu wybrałam kierunek humanistyczny i mogę nie być zbyt dobra np. na chemii czy fizyce - mówi jedna z uczennic, która wzięła udział w badaniu.

- Nauczyciele powinni się zainteresować młodzieżą i powinni być bardziej uważni na to, co mówią - dodaje kolejny uczeń.

- Idealna szkoła? Bardziej bezpośrednie relacje, mniej pośpiechu, więcej luźnych zajęć, wyjść, wspólnych spotkań - podsumowuje kolejny uczestnik badania.

Ankietowani twierdzą, że chętniej uczą się od nauczyciela, którego lubią, któremu ufają i którego się nie boją. Jednak dalej postrzegają pedagogów głównie jako osoby, które zajmują się przekazywaniem wiedzy i umiejętności. 46 proc. uczniów ma opory przed zwróceniem się do nauczyciela z problemami dotyczącymi obszarów pozaedukacyjnych, te tematy poruszają raczej z pedagogiem i psychologiem szkolnym.

Jak wskazuje badanie, uczniowie i uczennice, którzy odbyli spotkanie z pedagogiem (38 proc.) w minionym roku, w zdecydowanej większości postrzegają to spotkanie jako pomocne - 73 proc. W ramach wybranych grup, to dziewczynki w większym stopniu pozytywnie opisały swoje doświadczenie z pedagogiem - 80 proc. (w porównaniu do 68 proc. chłopców).

- Wyniki te dają jasny sygnał – pomoc specjalisty, jakim jest pedagog, jest dziś bardzo potrzebna w szkole, a dostęp do porady powinien mieć każdy uczeń. Dlatego Polska Akcja Humanitarna od 2021 roku w ramach rozszerzonego programu "Pajacyk", dzięki wsparciu partnerów, finansuje różne formy zajęć psychoterapeutycznych dla dzieci i młodzieży w wieku 6-18 lat. Akcje takie jak "Polećmy ze wsparciem" pomagają nam dotrzeć do większej liczby potrzebujących - mówi Magdalena Jaranowska, menedżerka programu "Pajacyk" w Polskiej Akcji Humanitarnej.

A jak relację nauczyciel - uczeń - rodzic postrzegają opiekunowie? Wyniki badania pokazują, że tylko 1/3 z nich uważa, że nauczyciele powinni podejmować aktywne kroki, jakimi są rozmowa z uczniem o jego problemach poza klasą. Równocześnie rodzice chcieliby otrzymywać wsparcie od nauczycieli przy wychowywaniu swojego dziecka. Mniej niż połowa rodziców uważa, że nauczyciel powinien być dla ucznia inspiracją i wzorem.

3. "Nauczyciel powinien postawić na rozwijanie kompetencji miękkich"

Co zatem zrobić, aby być jeszcze lepszym nauczycielem?

- W polskich szkołach funkcjonują dwa modele komunikacji. Pierwszy to ten stary, który koncentruje się bardziej na dyscyplinie, autorytecie, który często ma mobilizować uczniów przez wywołanie w nich poczucia lęku. Drugi to ten poszukujący porozumienia, nastawiony na dialog. W tym ujęciu nauczyciel jest przewodnikiem i partnerem. Z radością obserwuję, że coraz więcej nauczycieli idzie tą drugą ścieżką - mówi Karolina Isio-Kurpińska, autorka poradnika dla nauczycieli i pracowników szkół "Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży", który powstał w ramach kampanii "POLećmy ze wsparciem", realizowanej przez markę POL oraz PAH.

Ekspertka zaznacza jednak, że podążanie tą drugą drogą wcale nie jest łatwe.

- Liczba podopiecznych przypadająca na jednego nauczyciela a czasami brak umiejętność, mimo chęci, powodują, że kontakty na linii nauczyciel-uczeń, ale też nauczyciel-rodzic miewają raczej status "to skomplikowane", dlatego przygotowaliśmy poradnik, który ma pomóc reagować w codziennych sytuacjach - wyjaśnia Karolina Isio-Kurpińska.

Poradnik zwraca uwagę, m.in. na sposób komunikowania się z uczniami w sytuacjach dla nich szczególnie trudnych, np. przy wyrażeniu niezadowolenia nauczyciela ze złych wyników ucznia. W takich momentach użyte słowa i sposób komunikacji mogą zmotywować ucznia lub wręcz przeciwnie - pogrążyć i utwierdzić go w niskiej samoocenie.

Zadaniem poradnika jest budowanie świadomości takich sytuacji oraz udzielenie konkretnych porad. Znajdziemy w nim również wskazówki dotyczące rozmów z rodzicami, którzy czasem mają zupełnie inne spojrzenie na to, jak radzi sobie ich pociecha lub wręcz nie dostrzegają problemów. Materiał został opracowany na podstawie faktycznych doświadczeń nauczycieli w relacjach z uczniami.

Poradnik można pobrać bezpłatnie TUTAJ

Nauczyciel, który ma swoje pasje, zainteresowana, hobby i wspomina o nich uczniom, staje się bardziej ludzki, bliższy, łatwiej zwrócić się do niego z pytaniem, czy prośbą o pomoc. Taki nauczyciel widzi w swoich uczniach nie tylko uczniów - lepszych czy gorszych - ale przede wszystkim fajnych, młodych ludzi.

Lubiany i ceniony nauczyciel A.D. 2022 to taki, który oprócz nauki przedmiotu stawia na dialog z uczniami.

- Nauczyciel powinien postawić na rozwijanie kompetencji miękkich. Tym bardziej że stres uczniów w szkole często ma źródło poza kwestiami związanymi stricte z nauką. Tu pojawia się duża rola dla nauczyciela, który przez rozmowę i odpowiednie podejście może pomóc przejść trudne chwile. Fakt, że nauczyciele są na ogół lubiani przez uczniów, powoduje, że nauczyciel ma "na starcie" większy kredyt zaufania, który może pomóc mu skuteczniej dotrzeć do podopiecznego - podsmowuje Karolina Isio-Kurpińska.

Anna Klimczyk, dziennikarka Wirtualnej Polski

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl