Felieton. Jak go napisać?

Felieton to forma wypowiedzi z pogranicza prasy i literatury. Po raz pierwszy zaczęto ją wykorzystywać we Francji w XIX wieku. Jak krok po kroku napisać felieton? Kiedy sięgnąć po tę formę wypowiedzi? Podpowiadamy.

1. Felieton. Jaka jest jego historia?

Felieton, jako forma wypowiedzi, narodził się we Francji. Do czasopisma „Journal de Debats” redaktorzy zaczęli dołączać dodatek „Feuilleton” („świstek”, „kartka”, „liścik”). Jego tematem były aktualne problemy (społeczne, polityczne, kulturalne), które zdaniem autora były na tyle ważne, że trzeba było o nich napisać w publicznej prasie.

Charakterystyczną cechą felietonu jest jego dowolność formalna i tematyczna. Autor sam decyduje, jakie tematy chce poruszyć i skomentować. W felietonie przedstawia subiektywne rozumienie interesujących go spraw. Robi to w sposób żywy i barwny.

Wbrew pozorom felieton nie jest łatwy do napisania. Podejmują się go autorzy o ciętym języku, swobodnym stylu wypowiedzi, nierzadko posługujący się ironią lub sarkazmem.

Felieton nie prezentuje faktów. Temat może oczywiście dotyczyć bieżących spraw, ale stanowi raczej punkt wyjścia do dyskusji, ocenę danego zjawiska. To zachęta do podjęcia dyskusji, włączenia się w proces myślenia i wymiany doświadczeń.

Początkowo felieton drukowany był wyłącznie w prasie. Dziś ten rodzaj wypowiedzi wykorzystywany jest też w audycjach radiowych i w programach telewizyjnych. Niekiedy pojawia się też w coraz popularniejszych podcastach.

2. Język felietonu

Felieton pisze się stylem swobodnym, nieformalnym. Mogą się w nim pojawić wypowiedzi kolokwialne, wyjęte z mowy potocznej. Znajdzie się tu też miejsce na styl naukowy (zwłaszcza na poziomie argumentacji). Rozważania natury filozoficznej nierzadko łączą się z ujętym w sposób poetycki wstępem i zakończeniem.

Felietoniści to czujni obserwatorzy rzeczywistości. Tematy, o których chcą coś powiedzieć, wyszukują w najbliższym otoczeniu.

3. Jak napisać felieton krok po kroku?

• Określ temat swojej pracy. Znajdź wokół siebie coś, co cię wzrusza, bawi, irytuje, przeraża.
• Wskaż adresata swojej wypowiedzi (rówieśnicy, rodzice, nauczyciele).
• Zastanów się raz jeszcze, czy podjęty przez ciebie temat godny jest uwagi. Spisz przemawiające za tym faktem argumenty.
• Określ formę, w jakiej pisać będziesz felieton. Czy będzie ona swobodna czy raczej moralizatorska?
• Możesz dać swój felieton do przeczytania rodzicom. Być może to będzie sposób na rozpoczęcie dyskusji na temat, który cię nurtuje? To niezwykle ciekawa koncepcja i forma międzypokoleniowej rozmowy, ale też możliwość wymiany myśli z najbliższymi.

3.1. Przykładowe pytania przed napisaniem felietonu

Temat roboczy: Szkolna rzeczywistość w dobie pandemii

• Czym jest dla ciebie szkoła?
• W jaki sposób myślałeś o szkole, kiedy uczyłeś się zdalnie?
• Jakie emocje budzi w tobie szkoła, nauczyciele, rówieśnicy?

Felieton możesz zaadresować do nauczycieli. Zastanów się, czemu ma służyć? Być może to sposób przekazania wiedzy na temat tego, jak czułeś się w trakcie nauki zdalnej? Może to być też forma uznania lub wręcz przeciwnie, wyraz dezaprobaty na temat tego, jak wyglądała nauka zdalna i wyraz sprzeciwu wobec dalszemu zamknięciu.

4. Felieton w dobie pozytywizmu

Felieton jako gatunek publicystyczny cieszył się w pozytywizmie dużą popularnością. W tym okresie nie tylko bawił, ale też pouczał. Pełnił funkcje dydaktyczne i poznawcze. Wykorzystywano go w sporach ideaologicznych.

Wzorcową formę polskiego felietonu opracował Jan Lam, autor "Kronik lwowskich". W swoim dorobku tego gatunek wypowiedzi mają również: Henryk Sienkiewicz ("Bez tytułu"), Bolesław Prus (autor "Kronik"), Aleksander Świętochowski ("Liberum veto").