Czynniki ryzyka zawału serca u kobiet. Rozmowa z kardiologiem, Anną Langner

Choroby serca u kobiet występują stosunkowo rzadziej niż u mężczyzn. Dotyczy to także zawału serca. Okazuje się jednak, że istnieją czynniki wystąpienia zawału, które są typowe tylko dla pań. Jakie? O tym rozmawiamy z Anną Langner, lekarzem z  Katedry Chorób Serca Uniwerstetu Medycznego we Wrocławiu

WP Parenting: Pierwszym, i bardzo charakterystycznym, objawem zawału serca jest ból za mostkiem i charakterze ucisku lub pieczenia. Występuje nagle, a jego przyczyną jest zator z tętnicy wieńcowej. Co do tego prowadzi?

Anna Langner: W 98 proc. zawał powoduje pęknięcie blaszki miażdżycowej na ścianie tętnicy wieńcowej. Blaszka pęka nagle, wokół niej powstaje niewielki stan zapalny, dochodzi także do zamknięcia światła tętnicy. Taki zator uniemożliwia przepływ krwi, a co za tym idzie dochodzi do niedotleniania, co my odczuwamy jako ból. Klinicznie rzecz biorąc – dochodzi do obumierania mięśnia.

Jak długo blaszki miadżycowe odkładają się w tetnicach?

Zobacz film: "Jak twój maluszek rozwija się w brzuchu?"

Przede wszystkim trzeba powiedzieć, że odkładanie się blaszek miażdżycowych jest pewnym naturalnym procesem. Podejrzewam, że nie istnieje osoba powyżej 80. lub 90. roku życia, która takich zmian w tętnicach nie ma. Blaszki odkładają się przez całe życie, choć to powolny proces.

Co zatem powoduje te zmiany?

Głównym winowajcą są obciążenia rodzinne. To szereg czynników genetycznych, które sprawiają, że choroba przenosi się ze starszych pokoleń na młodsze. Jeśli ktoś w rodzinie chorował na serce, doznał zawału lub udaru mózgu, możemy czuć się narażeni.

Nie ma znaczenia, u którego przodka i w jakim wieku wystąpił zawał?

Ma to znaczenie. Zwiększone ryzyko chorób sercowo-naczyniowych serca mają osoby, u których w rodzinie zawał serca wystąpił w młodym wieku - u kobiet przed 55 r.ż. i u mężczyzn przed 65 rokiem życia. Udowodniono to naukowo.

Ale odkładanie się blaszek miażdżycowych to także kwestia gospodarki lipidowej.

Blaszki miażdżycowe powstają z cholesterolu. Ten, ujmując rzecz skrótem myślowym, bierze się z jedzenia.

Cholesterol to składnik komórek zwierzęcych. Czynnikiem ryzyka jest więc spożywanie zbyt dużych ilości tłuszczów zwierzęcych. Mowa tutaj nie tylko o mięsie, ale także o pełnotłustym mleku, serach. Dlatego też naszym pacjentom zalecamy unikanie takich produktów.

Istnieją specjalne tabele ryzyka, opracowane w skali SCORE, które pokazują pacjentom, jaki jest dla nich odpowiedni poziom cholerstrolu LDL, czyli tego złego, o niskiej gęstości. W skali tej do określenia stopnia ryzyka zgonu z powodu incydentu sercowo-naczyniowego (np. zawału) w ciągu następnych 10 lat wymienia się takie czynniki, jak: wiek, płeć, palenie tytoniu, poziom cholesterolu całkowitego oraz wartość skurczowego ciśnienia tętniczego.

W  zależnosci od nasilenia czynników ryzyka możemy określić indywidualną normę cholesterolu LDL. Dla osób o niskim ryzyku jest to 115 miligramów na decylitr (mg/dl), nastomiast u pacjentów po zawale pożądany poziom cholesterolu LDL wynosi poniżej 70 mg/dl.

Ogromnym ryzykiem jest także palenie papierosów. Czy to prawda, że palące kobiety są bardziej narażone na zawał niż mężczyźni?

Palenie papierosów zwieksza dwukrotnie ryzyko zgonu z powodu zawału serca lub udaru mózgu w ciagu 10 lat. U osób poniżej 50 rż. to wpływ palenia jest jeszcze większy - powoduje 10-krotny wzrost ryzyka.

Chciałabym się skupić na kobietach. Panie przed menopauzą są mniej narażone na zawał serca niż te po 40-50 roku życia. Dlaczego tak się dzieje?

Przypuszcza się, że jest to związane z działaniem hormonów kobiecych. Hormony żeńskie mają pewne działanie ochronne. Stąd też wynika większe ryzyko zawałem po menopauzie. Pani przed menopauzą, niezależnie od tego w jakim stopniu będzie narażona na czynniki ryzyka, ma mniejsze prawdopodobieństwo wystąpienia zawału.

Co jeszcze jest u kobiet czynnikiem ryzyka?

Przede wszystkim należy tutaj powiedzieć o zespole policystycznych jajników, nadciśnieniu tętniczym w ciąży oraz cukrzycy ciężarnych, nadciśnienia spowodowanego ciążą, przebiegającego z białkomoczem popularnie zawanego zatruciem ciążowym.

Zespół policystycznych jajników zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycy, a więc predysponuje do wystąpienia zawału serca.

Dlaczego cukrzyca i nadciśnienie w ciąży są tak niebezpieczne?

Ponieważ tworzą bezpośrednie ryzyko zawału serca. Kobiety, które cierpią na nadciśnienie w ciąży lub mają ciążową cukrzycę, bardzo często mają te schorzenia także po porodzie.

Cukrzyca jest bardzo silnym czynnikiem ryzyka. Wpływa na gospodarkę lipidową i jest jedną z przyczyn wystąpienia miażdżycy. U osób chorych na cukrzycę występuje niedostateczny metabolizm cukru w organizmie. Glukoza krąży we krwi i przyczepia się do wszystkich białek w organizmie, również tych budujących ścianę naczyń wieńcowych czy komórki nerwowe. To sprawia, że u cukrzyków występuje ogoromne ryzyko zawału mięśnia sercowego, a jego objawy mogą być nietypowe, ze względu na spowodowane cukrzycą uszkodzenie włókien nerwowych.

Mam wrażenie, że wszystko jest czynnikiem ryzyka.

Ogólnie rzecz ujmując – tak. Ważny jest odpowiedni, zdrowy styl życia, aktywność fizyczna, rezygnacja lub ograniczenie soli, niskotłuszczowa dieta. Pamiętajmy jednak, że w pewnym sensie odkładanie się blaszek miażdżycowych jest normalne. Trzeba jednak pamiętać, że w dużym stopniu jest to charakterystyczne dla osób starszych. U pacjentów młodszych to choroba, której można zapobiegać.