Czy to zespół Aspergera?
Zespół Aspergera jest ostatnio coraz częściej diagnozowaną chorobą. Jej rozpoznanie jest trudne i długotrwałe ze względu na specyfikę objawów. Na co zatem warto zawrócić uwagę w codziennych zachowaniach dziecka?
Zdarza się, że symptomy zespołu Aspergera pozostają nieodkryte do osiągnięcia przez dziecko wieku szkolnego. Bywa też, że nastolatka uznaje się za ekscentryka, nie podejrzewając występowania choroby. Cechy tej choroby widoczne są dość wcześnie, niełatwo jednak uznać, że wymagają specjalistycznych konsultacji. Dlaczego? Z obserwacji wynika, iż dziecko rozwija się prawidłowo, zaś jego trudności w społecznym funkcjonowaniu przypisuje się skutkom wychowania, zakładając poprawę zachowania, gdy kilkulatek trafi do grupy przedszkolnej lub szkolnej. Większość rodziców i nauczycieli stwierdza wtedy występowanie trudności wychowawczych i bywa, że problem zostaje w dalszym ciągu niezdiagnozowany. Objawy są w większości zbliżone do objawów autyzmu, tylko przebieg ich jest mniej nasilony. Zaburzony jest rozwój mowy, jest ona sztywna, o nienaturalnej intonacji, rozumienie mowy jest bardzo dosłowne. Nieczytelne są przenośnie, ukryte znaczenia, żarty. Dziecko z zespołem Aspergera ma również trudności z nawiązywaniem kontaktów i współpracy z grupą rówieśniczą. Najczęściej prezentuje bardzo wąskie, specjalistyczne i obsesyjne zainteresowanie jakąś dziedziną. Potrafi rozmawiać tylko o niej i zmusza do tego osoby z najbliższego otoczenia, zadając w kółko te same pytania i oczekując na nie zawsze tej samej odpowiedzi. Wykazuje duże przywiązanie do rutyn i niezmienności określonych zachowań. Uboższa jest również mimika i gestykulacja osób z zespołem Aspergera. Dziecko może sprawiać wrażenie zupełnie prawidłowo rozwijającego się, gdy jest obserwowane w domu. Zdaniem rodziców nic nie budzi podejrzeń. Bywa, że niektóre dzieci początkowo wykazują pewne opóźnienia w rozwoju mowy, które zazwyczaj udaje się „nadrobić”.
Czasami maluchy są mniej ruchliwe. Jednak to, co powinno budzić niepokój, dotyczy funkcjonowania społecznego dziecka. Problemy stają się wyraźne, gdy chłopiec lub dziewczynka spędzają czas w grupie (w przedszkolu, szkole). Występują trudności z zabawą i spontanicznymi zachowaniami oraz charakterystyczne dla zespołu Aspergera działania schematyczne.
Trudności w komunikacji są zauważalne niemal od razu. Nie jest możliwa swobodna rozmowa, a maluch podejmuje dość „nietypowe” tematy. Już w wieku przedszkolnym zaczynają pojawiać się specyficzne zainteresowania, znacznie różniące się od pasji innych dzieci w tym wieku np. obsesyjne zainteresowania militariami, samochodami, zwierzętami.
Można też dostrzec trudności z wyrażaniem emocji. W sytuacjach nietypowych, nowych dziecko czuje się zagrożone, co wiąże się z dużym stresem i chęcią ucieczki. Dobrze czuje się we własnym świecie. W przypadku rozwoju umiejętności poznawczych, na uwagę zasługuje fakt, iż maluch ma łatwość w zapamiętywaniu wybranych faktów i informacji.
Można zadać pytanie: czy to nie autyzm? Zespół Aspergera różni od autyzmu chęć nawiązywania kontaktu. Dzieci z zespołem Aspergera wykazują zainteresowanie nawiązywaniem relacji z innymi dziećmi oraz dorosłymi.
Wiele dzieci trafia do szkoły bez diagnozy tej jednostki chorobowej. Kilkulatek taki ma trudności w komunikacji i kontaktami z innymi. Dzieci takie bywają określane jako mało dojrzałe. Wyjaskrawiają się emocje, takie jak agresja czy wybuchowość, trudne do akceptacji przez grupę. W rozwoju poznawczym postęp bywa porównywalny do rozwoju innych dzieci, jednak dziwi niejednokrotnie skupianie się dziecka na jednym temacie.
Pojawiają się nieliczne związki z wybranymi osobami, jednak trudno je nazwać np. przyjaźnią. U dziecka z zespołem Aspergera nie rozwijają się umiejętności interpersonalne, które ułatwiają nawiązywanie kontaktów. Najczęściej te trudności pogłębiają się, gdyż z powodu nieakceptacji dziecko, a potem młody człowiek coraz bardziej uciekają do swojego wewnętrznego świata.
W toku dorastania, dojrzewania coraz boleśniejszy staje się brak akceptacji w środowisku. Młody człowiek nie potrafi być spontaniczny, nie ma ukształtowanego myślenia symbolicznego, co jeszcze bardziej utrudnia jego społeczne funkcjonowanie. Nie rozumie przysłów i znanych porównań, trudno jest mu myśleć abstrakcyjnie.
Rozwój dziecka zależy w dużej mierze od warunków, w jakich się wychowuje. Akceptacja i zrozumienie ze strony rodziców i nauczycieli, ich duża czujność pozwolą nie tylko zdiagnozować chorobę, ale również zadbać o właściwe traktowanie i wspomaganie dziecka z zespołem Aspergera. Zdiagnozować chorobę można już w wieku przedszkolnym. Powinien to zrobić zespół specjalistów: lekarz psychiatra, psycholog, logopeda i pedagog specjalny.