Choroby tarczycy a ciąża

Tarczyca to niewielki gruczoł w kształcie motyla, który znajduje się z przodu szyi, poniżej krtani. Produkuje on dwa rodzaje hormonów – trijodotyroniny (T3) oraz, w dużo większej ilości, tyroksynę (T4). Hormony tarczycy mają wpływ na metabolizm, rozwój mózgu, oddychanie, serce i układ nerwowy, tworzenie komórek krwi, temperaturę ciała, siłę mięśni, kości, suchość skóry, cykle miesiączkowe, wagę i poziom cholesterolu. Produkcja hormonów tarczycy regulowana jest przez inny hormon zwany hormonem tyreotropowym (TSH). TSH jest wytwarzany przez przysadkę mózgową, gruczoł wielkości ziarnka grochu, który znajduje się w mózgu.

Jeśli kobieta choruje na schorzenia związane z tarczycą, mogą mieć one wpływ na jej plany prokreacyjne. Nieprawidłowo funkcjonująca tarczyca może powodować problemy z płodnością takie jak:

• zanik owulacji,
• niemożność zagnieżdżenia się komórki jajowej,
• nieregularne miesiączki lub ich zanik,
• skrócenie fazy lutealnej – kobieta nie może zajść wtedy w ciążę lub dochodzi do wczesnego poronienia, zwykle w okresie spodziewanej miesiączki, tak że kobieta nawet nie wie, ze była w ciąży,
• nadprodukcja prolaktyny – podwyższony jej poziom utrudnia poczęcie.

Choroby tarczycy oddziaływają również na płodność u mężczyzn. Jeśli panowie zmagają się z nadczynnością tarczycy, ich plemniki są dużo słabsze i mniej ruchliwe, co w konsekwencji uniemożliwia zapłodnienie komórki jajowej.

Przy zaburzeniach pracy tarczycy może również dochodzić do nawracających poronień, szczególnie na początkowym etapie ciąży. Dzieje się tak często, gdy kobieta cierpi na chorobę Hashimoto. Trzeba tutaj zwrócić uwagę na jeden fakt – wole Hashimoto mogą czasami występować samodzielnie, bez niedoczynności tarczycy. Jesli lekarz sprawdzi tylko poziom hormonów w czasie ciąży, bez badania przeciwciał przeciwkotarczycowych, i będą one w normie, może nie wykonywać żadnych innych badań w kierunku chorób tarczycy, a przyczyny poronień szukać gdzie indziej.

Niekiedy niedoczynność tarczycy współistnieje z zespołem policystycznych jajników. Pojawiające się cysty odpowiedzialne są wtedy za problemy z zajściem w ciążę.

Inną przyczyną niepłodności u pacjentów z chorobami tarczycy jest rzadki stan pierwotnej niewydolności jajników. Jest to choroba autoimmunologiczna, jak choroba Gravesa-Basedowa i Hashimoto, spowodowane przez białka i białe krwinki we krwi, które atakują jajniki. Prowadzi to do zmniejszonej wielkości jajników, braku owulacji, przedwczesnej menopauzy, a także niepłodności u kobiet. Poza tym warto dodać, że gdy schorzenia tarczycy nie są leczone zarówno u kobiety jak i u mężczyzny, partnerzy mają obniżony popęd seksualny.

Kobiety z chorobami tarczycy mogą mieć dzieci. Trzeba jednak wziąć pod uwagę, że istnieje w takiej sytuacji większe ryzyko wystąpienia u dzieci wad rozwojowych. Mogą się wśród nich znaleźć wady serca, upośledzenie mózgu. Porażenie mózgowe, rozszczep wargi, rozszczep podniebienia. Jeśli kobieta nie leczyła swojej niedoczynności w ciąży, dziecko może nie mieć tak wysokiego poziomu inteligencji jak inne.

Aby choroby tarczycy nie miały negatywnego wpływu na dziecko, kobieta jeszcze przed zajściem w ciążę powinna poinformować lekarza o chęci posiadania dziecka, by leczenie schorzenia było odpowiednie. Przez całą ciążę powinna być pod jego opieką. Najważniejsze jest, aby przyjmowała zalecone leki w odpowiedniej dawce i udawała sie na badania poziomu hormonów. W pierwszym trymestrze badanie należy przeprowadzać co miesiąc, a w kolejnych miesiącach raz na trymestr. Częste sprawdzanie poziomu hormonów jest ważne, ponieważ w ciąży ich wartości zmieniają się. Modyfikowana jest wówczas dawka leku, który kobieta przyjmuje.

Płód w początkowym okresie rozwoju nie jest wstanie wytworzyć hormonów, dlatego tak ważne jest aby kobieta regularnie zażywała swoje leki. Organizm kobiety produkuje wtedy hormony nie tylko dla siebie, ale i dla dziecka. Przy niedoczynności tarczycy konieczne jest dostarczanie organizmowi hormonów syntetycznych, by mógł on prawidłowo funkcjonować.

Jeśli kobieta choruje na nadczynność tarczycy, najlepiej gdy zajdzie w ciążę już po wyleczeniu schorzenia. Jest to podyktowane tym, że leki jakie zażywa podczas jej leczenia mogą przenikać przez łożysko i mieć negatywny wpływ na dziecko. Jeśli jednak do poczęcia dojdzie w trakcie kuracji, kobieta nie powinna przerywać terapii – choroba może być bardziej niebezpieczna dla dziecka niż same leki.

W niektórych przypadkach nieprawidłowego funkcjonowania tarczycy, np. w chorobie Gravesa-Basedowa, zalecane jest leczenie radioaktywnym jodem. Nie można go jednak stosować, gdy kobieta jest w ciąży, ponieważ mogłoby dojść do uszkodzenia płodu. Ogólnie zaleca się odczekać sześć miesięcy po leczeniu jodem radioaktywnym przed zajściem w ciążę.

Gdy dziecko przyjdzie na świat, poddawane jest badaniu. Jeśli pojawią się jakieś nieprawidłowości, jest ono leczone. Gdy kobieta przyjmuje leki z powodu nadczynności tarczycy, karmienie piersią może nie być zalecane. Inaczej w przypadku niedoczynności – nie ma wtedy do tego żadnych przeciwwskazań.

Źródła

1. Zgliczyński S. (red.), Choroby tarczycy, Urban & Partner, Wrocław 2001, ISBN 83-85842-38-1
2. Szczeklik A. (red.), Choroby wewnętrzne, Medycyna Praktyczna, Kraków 2011, ISBN 978-83-7430-289-0
3. Herrmann F., Lohmann T., Muller P., Endokrynologia w praktyce klinicznej. Diagnostyka i leczenie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009, ISBN 978-83-200-3835-4
4. Hanretty K. P. Położnictwo, Urban & Partner, Wrocław 2006, ISBN 83-89581-34-5