Badania genetyczne w walce z otyłością u dzieci? To możliwe
Według danych Instytutu Żywności i Żywienia za dużo waży 4 na 10 uczniów. Przyczyna? Nieprawidłowe nawyki żywieniowe i leniwy tryb życia. Ale nie tylko – otyłość może być uwarunkowana genetycznie. W takich przypadkach warto poznać genetyczne preferencje i wskazania żywieniowe. Pomogą w tym specjalistyczne badania.
1. Geny – unikalny kod
W przypadku gdy dziecko je zdrowo, uprawia sport, ale jego BMI nadal przekracza granice normy, warto głębiej przyjrzeć się problemowi. Może się bowiem okazać, że styl życia nie jest jedynym czynnikiem odpowiedzialnym za nadwagę.
W postawieniu diagnozy mogą pomóc badania genetyczne dotyczące preferencji i wskazań żywieniowych. Takie badania wykonywane są już u najmłodszych. Na czym polegają?
Aby dowiedzieć się, jak funkcjonuje organizm ludzki, najpierw trzeba przyjrzeć się genetyce.
- Każdy z nas posiada swój unikalny kod genetyczny. Choć brzmi to dość tajemniczo, w rzeczywistości to czysta biochemia! Kod genetyczny można porównać do przepisu na to, jak ma być zbudowane i jak ma funkcjonować nasze ciało.
Przepis ten zapisany jest językiem biochemii – sekwencją tzw. deoksynukleotydów, znanych jako DNA – mówi WP parenting Emilia Sikora, przedstawicielka sieci laboratoriów Diagnostyka.
DNA stanowi nośnik informacji o wszystkich białkach organizmu, która z kolei jest przepisywana na RNA, tak zwaną „kopię roboczą” DNA. Białka natomiast są budulcem ciała, materiałem, który pełni podstawowe funkcje życiowe, dyrygują pracą niemal całego organizmu, wskazują kierunek przemian metabolicznych.
Każdy człowiek posiada inny genom, a różnice jakie w nim występujące nazywane są polimorfizmami. Co więcej – naukowcy odkryli ponad 20 tysięcy genów choć ta liczba nie jest ostateczna.
Dlaczego te informacje są tak ważne?
- To co mamy w genach, łącznie z polimorfizmami i mutacjami, to tylko „lista składników” przepisu na naszą biologię. Tak jak przyprawy i sposób przygotowania decydują o finalnym smaku przygotowywanego dania, tak o naszym dobrym samopoczuciu i zdrowiu decydują tzw. czynniki środowiskowe. Znając predyspozycje genetyczne możemy świadomie kształtować nawyki żywieniowe, mocniej zmotywować się do unikania używek czy podjęcia aktywności fizycznej – podkreśla Emilia Sikora.
2. Poznaj swój gen
Badania genetyczne dotyczące preferencji żywieniowych można wykonywać także u dzieci i młodzieży. Pozwolą one na poznanie tolerancji organizmu dziecka na takie składniki żywieniowe jak: sól, laktoza czy węglowodany.
Profil genetyczny towarzyszy nam od narodzin do śmierci, sensowne jest więc jego oznaczenie już u małego dziecka. Takie badanie pozwala kształtować właściwe, dostosowane do predyspozycji genetycznych nawyki żywieniowe już od najmłodszych lat – mówi Sikora.
Dzięki wykonanemu badanu będzie można dobrać najbardziej optymalną dietę, dowiedzieć się co jest korzystne dla organizmu, a na co powinniśmy uważać - dodaje.
Badanie nie jest skomplikowane. Polega na pobraniu krwi, która później trafia do specjalisty i jest poddawana analizie genetycznej. Dzięki niej można wykryć u otyłego dziecka geny wpływające na to, jak organizm metabolizuje węglowodany i lipidy (tłuszcze).
3. Te geny odpowiadają za otyłość
Za otyłość odpowiada gen FTO. Jego występowanie związane jest z zaburzeniami w odczuwaniu głodu i sytości. Efekt? Podjadanie między posiłkami, podwyższone BMI i zwiększony obwód w talii. Może się także pojawić cukrzyca typu 2.
Innym genem odpowiadającym za przemianę cukrów i tłuszczy jest FABP2. Gen przyczynia się do podwyższonego stężenia cholesterolu LDL we krwi, a co za tym idzie – zwiększonego ryzyka miażdżycy.
Osoby, które noszą gen PPARγ są z kolei narażone na szybsze tycie i nadmierne spożywanie cukrów i tłuszczów. Gen APOE, jeśli jest zaburzony i występuje w formie APOE2 oraz APOE4 – sprawia, że jego nosiciel może mieć problemy z poziomem tłuszczu we krwi.
Ostatni gen związany z przemianą tłuszczy i cukrów – ADRB3 – koduje białko, które bierze udział w rozkładzie tłuszczów. Niektóre jego polimorfizmy wiążą się z występowaniem otyłości, podnoszą także ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2.
4. Co po badaniu?
Badanie genetyczne jest tylko kluczem do sukcesu. Dla osób, które je wykonały i poznały swoje genetyczne uwarunkowania dotyczące metabolizm, powinno stanowić początek drogi.
- Odpowiednia profilaktyka, czyli przemyślana dieta i aktywny tryb życia, nawet u osób obciążonych niekorzystnymi polimorfizmami badanych genów może pomóc uniknąć otyłości i rozwoju chorób metabolicznych – podsumowuje Emilia Sikora.
Profilaktyką może być także coroczne wykonywanie badań podstawowych oznaczeń biochemicznych z krwi, takich jak lipidogram czy glukoza.
