Zapadnięte ciemiączko
Czaszka składa się z wielu kości, które chronią mózg przed urazami. W czasie narodzin kości czaszki nie są jednak mocno ze sobą połączone, by umożliwić głowie dziecka przeciśnięcie się przez kanał rodny matki. Z czasem w przestrzeniach między poszczególnymi kośćmi zaczynają się gromadzić minerały, a tkanka twardnieje, łącząc mocno kości czaszki. Przed ukończeniem pierwszego roku życia u dzieci występuje tak zwane ciemiączko – przestrzeń pokryta błoną, która pozwala na wzrost mózgu i czaszki. Niekiedy dochodzi do zapadnięcia ciemiączka. Co oznacza ten stan?
1. Jak obchodzić się z ciemiączkiem u niemowlaka?
Na głowie noworodka znajduje się kilka ciemiączek, głównie na czubku, z tyłu i po bokach głowy. Ciemiączko z tyłu głowy zamyka się zwykle po ukończeniu 1-2 miesięcy. Z kolei ciemiączko na czubku głowy twardnieje i zamyka się, gdy dziecko ma 7-19 miesięcy. Do czasu stwardnienia ciemiączka należy zachować ostrożność podczas dotykania głowy dziecka. Ciemiączka są pokryte grubą błoną, dlatego mimo braku kości w tym miejscu ryzyko urazu jest minimalne, jeśli rodzice zachowują ostrożność. W żadnym wypadku nie należy naciskać na ciemiączka. Dotykając delikatnie ciemiączka, rodzice powinni wyczuwać jędrną tkankę, która pod lekkim naciskiem wygina się do środka. Jeżeli ciemiączko jest wyraźnie zapadnięte, jest to znak, że niemowlę nie ma wystarczająco dużej ilości płynów w organizmie. Zapadnięte ciemiączko może być objawem niedożywienia lub odwodnienia, zwłaszcza gdy towarzyszą mu inne symptomy, na przykład wymioty, biegunka i problemy podczas karmienia. Niekiedy ciemiączko jest wybrzuszone, co może być oznaką zapalenia opon mózgowych lub wodogłowia.
Ciemiączka są rutynowo badane przez pediatrów podczas badań kontrolnych, jeżeli jednak rodzice są zaniepokojeni zbyt długim otwarciem ciemiączka, warto poruszyć tę kwestię podczas wizyty u lekarza.
2. Badanie ciemiączka u niemowlaka
Warto uświadomić sobie, że zapadnięte ciemiączko może być oznaka zagrożenia dla zdrowia dziecka, dlatego nie należy zwlekać z wizytą u lekarza, gdy pojawi się ten niepokojący objaw. Pediatra zbada dziecko i zada kilka kluczowych dla diagnozy problemu pytań. Najczęstsze pytania lekarzy są następujące: Kiedy po raz pierwszy zauważyła Pani zapadnięcie ciemiączka? Jak poważne jest zapadnięcie? Jak mogłaby Pani je opisać? Które ciemiączka są zapadnięte? Jakie inne objawy pojawiły się wraz z zapadnięciem ciemiączka? Czy dziecko było wcześniej chore? Czy miało biegunkę, wymiotowało lub nadmiernie się pociło? Czy po lekkim pociągnięciu skóry dziecka wraca ona szybko do punktu wyjścia? Czy dziecko jest spragnione? Czy niemowlę reaguje na bodźce? Czy oczy dziecka są suche? Czy buzia dziecka jest wilgotna?
Aby postawić diagnozę, nierzadko wykonuje się badania takie jak: badanie biochemiczne krwi, morfologię krwi, badanie moczu oraz testy sprawdzające stan odżywienia dziecka. Jeśli okazuje się, że niemowlę jest odwodnione, podaje się mu dożylnie płyny.
Obserwacja ciemiączek u dziecka jest niezwykle ważna, by w porę wychwycić wszelkie nieprawidłowości. Jeśli wygląd ciemiączek odbiega od normy, należy skontaktować się z lekarzem.