Test na daltonizm. Na czym polega?
Test na daltonizm to badanie sprawdzające, czy pacjent odpowiednio widzi kolory. Można go przeprowadzić zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Sprawdzamy, jak wygląda test na daltonizm.
1. Test na daltonizm. Kiedy się go przeprowadza?
Może będziecie zdziwieni, ale zdarza się, że osoba dotknięta ślepotą barw... nie ma o tym pojęcia. Dzieje się tak dlatego, że zakłócone jest tylko postrzeganie kolorów, nie zaś sam wzrok. A to oznacza, że osoby dotknięte tym problemem mogą prowadzić normalne życie, niekiedy nawet nie podejrzewając u siebie zaburzenia widzenia kolorów.
Niekiedy dowiadują się o tym przypadkiem, np. w trakcie badań wykonywanych na potrzeby zdobycia prawa jazdy. I tu uwaga: daltoniści mogą posiadać prawo jazdy kategorii B, jednak nie wolno im wykonywać zawodu kierowcy (autobusu, ciężarówki, busa).
2. Daltonizm. Co to jest?
Daltonizm, inaczej ślepota barw, to zaburzenie widzenia barw, w którym wyróżnia się:
- monochromatyzm (całkowita ślepota barw),
- dichromatyzm (zaburzenie rozpoznawania barw związane z całkowitym brakiem jednego z trzech rodzajów czopków w siatkówce oka), nieprawidłowy trichromatyzm – obniżenie percepcji nasycenia jednej z barw (czerwonej, zielonej lub niebieskiej).
– Około 4,5 proc. ludzi na świecie w większym lub mniejszym zakresie nie rozróżnia kolorów z powodu wad czopków. Zjawisko to nie jest do końca poznane, lecz zazwyczaj ma podłóże genetyczne i częściej występuje u przedstawicieli płci męskiej: dotyka co dwunastego mężczyznę i zaledwie jedną na dwieście kobiet – pisze brytyjska dziennikarka Kassia St Clair w książce "Sekrety kolorów", w której niezwykle ciekawie opowiada o 75. mniej lub bardziej znanych odcieniach i kolorach.
Zaburzenie widzenia barw może być też związane z cukrzycą, chorobą Parkinsona, zaćmą, urazem lub mieć związek z zażywaniem narkotyków (np. LSD).
3. Daltonizm. Jak widzą daltoniści?
Kiedy zastanawiamy się, co to daltonizm, wydaje się nam, że osoba dotknięta tym zaburzeniem nie jest w stanie rozpoznać wszystkich kolorów. Nic bardziej mylnego. W zależności od rodzaju zaburzenia, może pojawić się problem z widzeniem barwy czerwonej, którą myli się z odcieniami ciemnych szarości. Inna forma zaburzeń dotyczy zaburzenia widzenia barwy żółtej, inna – niebieskiej i zielonej.
Jak to się ma do prawidłowego widzenia? W prosty sposób wyjaśnia to Kassia St Clair w książce "Sekrety kolorów".
– Kiedy światło wpada do oka, przechodzi przez soczewkę i trafia na siatkówkę. Znajduje sie ona w tylnej części gałki ocznej i wypełniają ja komórki wrażliwe na światło, ze względu na swój kształ zwane pręcikami i czopkami. Pręciki wykonują najcięższą pracę związaną z naszym widzeniem. W każdym oku mamy ich ok. 120 milionów; są niezwykle czułe i przede wszystkim odróżniają światło od ciemności. Jednak to czopki najbardziej reagują na kolory. Mamy ich znacznie mniej: ok. 6 milionów w każdej siatkówce, z czego większość jest skupiona w małym centralnym miejscu zwanym plamką żółtą.
4. Test na daltonizm dla dzieci. Na czym polega?
Test na daltonizm dla dziecka przeprowadza się w szkołach i przedszkolach w gabinecie pielęgniarki. Niekiedy rutynowo w ramach badań okresowych, a niekiedy dopiero wtedy, gdy nauczyciel lub rodzic będą mieć podejrzenie, że dziecko może nie widzieć właściwie kolorów.
Test na daltonizm u dziecka wykonuje się też w gabinecie okulistycznym. Nie jest to badanie inwazyjne ani kosztowne. Jeden zestaw tablic może być wykorzystywany przez wiele lat. Dodatkowo wyniki mogą być przeanalizowane i zinterpretowane od razu.
Metody wykrywania zaburzeń widzenia barw można podzielić na dwie grupy: adaptacyjne (np. panel D-15 Farnswortha) i lampowe. Jednak najpopularniejszy są tablice Ishihary.
4.1. Tablice Ishihary – test na daltonizm
Tablice Ishihary (test na daltonizm dla dzieci) to najpopularniejsza metoda wykrywania zaburzeń widzenia barw. Na czym polega?
Każda z tablic składa się z koła utworzonego przez różnych rozmiarów okrągłe plamy, różniące się w nieznaczny sposób barwami i tworzace określowny wzór, np. liczbę. Jeśli osoba badana nie będzie w stanie go odczytać, można podejrzewać ślepotę barw.
Tablice Ishihary mogą być też wykorzystane jako test na daltonizm dla małych dzieci, jednak dopiero wtedy, gdy będą znały podstawowe liczby. W przypadku najmłodszych można poprosić maluszka o narysowanie paluszkiem linii, które widzi. Jeśli prawidłowo nim powiedzie, najprawdopodobniej wyróżnia cyfrę z tła.
5. Test na kolory (daltonizm) a nowe rozwiązania technologiczne
Alternatywą dla testów Ishihary jest test na daltonizm – gra, o której w artykule "Interaktywna metoda wykrywania zaburzeń widzenia barw" pisze mgr inż. Maciej Laskowski.
Osoba badana rozgrywa partę wybranej gry, której schemat kolorystyczny zmienia się okresowo w trakcie rozgrywki. Pozwala to sprawdzić wpływ zmiany gry na jej jakość.
By gra mogła pomóc sprawdzić widzenie barw, musi być uniwersalna (odpowiednia dla wszystkich, niezależnie od wieku, płci czy używanego jezyka), mieć proste zasady i być łatwa do zmodyfikowania.
