Sztuka sakralna - czym się charakteryzuje, przykłady sztuki sakralnej w Polsce
Sztuka sakralna to, najogólniej mówiąc, ogół dzieł natchnionych w duchowy, szczególny sposób. Dzieła te są inspirowane motywami religijnymi, ale także wyrażają najwyższe prawdy o miejscu człowieka w świecie oraz hierarchii bytów. Wykonywane są w rozmaitych technikach rzeźby i obrazu, mogą być nimi także muzyczne aranżacje nabożeństw, rytualne tańce lub kolorowe witraże. Czym jest sztuka sakralna? Jaki jest cel tworzenia takich dzieł?
1. Co to jest sztuka sakralna?
Sztuka sakralna to twórczość, która wiąże się z wiarą, życiem religijnym i wierzeniami. Nie ma jednej definicji terminu "sztuka sakralna". Szeroko rozumiana odnosi się do sztuki związanej ze sferą sacrum (rzecz święta), w opozycji od profanum (sprawy świeckie).
Powstała przed sztuką świecką, a jej historia sięga najdawniejszych form realizacji przedmiotów magicznych, tańca, śpiewu, muzyki, którą tworzono, aby zjednać sobie siły nadprzyrodzone.
W węższym rozumieniu sztuka sakralna dotyczy budowania świątyń, dekorowania ich, przedstawiania boskich istot w malarstwie, rzeźbie i w poezji.
Najczęściej jednak określenie "sztuka sakralna" jest używane w odniesieniu do sztuki chrześcijańskiej i dotyczy kościelnej architektury, malarstwa, rzeźby, muzyki i pieśni liturgicznych. Najważniejszym źródłem tematów jest Pismo Święte, apokryfy i żywoty świętych.
2. Jaka jest historia sztuki sakralnej?
Pierwsze dzieła o tematyce religijnej pochodzą jeszcze z czasów prehistorycznych. Zwykle były to malowidła na ścianach jaskiń, najczęściej we Francji i w Afryce. Do naszych czasów oprócz malowideł zachowały się również formy rzeźbiarskie z Grecji i Francji.
Największa liczba dzieł religijnych zachowała się z II i III wieku p.n.e., głównie w Egipcie, Rzymie i Grecji. W Egipcie rozwinął się kult bogów, którzy przedstawiani byli na wiele różnych sposobów zarówno w formie rzeźb, jak i malowideł. W Grecji powstał kanon, który jest do dziś stosowany, a kultura rzymska to rozwinięcie greckiej.
Dzieje te miały znaczący wpływ na rozwój sztuki sakralnej w chrześcijaństwie, w której rozwinął się m.in. styl romański i gotycki. Wczesna sztuka sakralna miała wiele podobieństw ze sztuką rzymską, ponieważ cechy rzemieślnicze były związane z twórcami świeckimi, jednak wraz ze wzrostem liczby wierzących sztuka ta zaczęła się rozwijać pod kątem własnej religii.
3. Przykłady sztuki sakralnej w Polsce
Oto kilka przykładów sztuki sakralnej w Polsce:
- Kościół Matki Bożej Królowej Polski w Krakowie;
- Kościół Ducha Świętego we Wrocławiu;
- Sanktuarium Matki Bożej Jasna Góra;
- Kościół Mariacki w Krakowie;
- Kaplica Czaszek w Kudowie-Zdroju;
- Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej Królowej Polski w Licheniu.
4. Jaka jest rola sztuki sakralnej?
Jakie funkcje pełni sztuka sakralna?
- funkcja etyczna;
- funkcja komunikatywna;
- funkcja ludyczna;
- funkcja kompensacyjna;
- funkcja integracyjna.
